Een goed ruimtelijk ontwerp kan bijdragen aan grotere maatschappelijke acceptatie van duurzame energieprojecten. Hoe kun je meer kwaliteit toevoegen? Wat is daarvoor nodig? Berenschot deed voor NP RES een verkenning naar instrumenten en praktijkervaringen die hiervoor bouwstenen opleveren. (De)centrale overheden, markt en brancheorganisaties waren betrokken bij de verkenning.

Het blijkt dat de meeste kwaliteit toegevoegd wordt als de vergunningverlener - vaak de gemeente en soms de provincie - aan de voorkant duidelijke kaders meegeeft over welke kwaliteit zij minimaal wil waarborgen bij het zonne- of windpark. Het beste resultaat ontstaat als tijdens de hele procedure van planvorming tot vergunningverlening daarop gestuurd blijft worden met een regisseur.

Daarnaast is de businesscase van een project afhankelijk van het type project (zon of wind) en de kwaliteitsambities die nagestreefd worden. Er is behoefte aan een specifiek budget voor ruimtelijke kwaliteit, waarbij ruimte is voor maatwerk.

Het gezamenlijk inzetten van zowel een regisseur als een budget leidt tot de grootste impact.

De verkenning van Berenschot is besproken door de opdrachtgevers van NP RES en zij omarmen de wens voor meer ruimtelijke kwaliteit. Besloten is:

• uit te gaan van de definitie van Mooi Nederland. Zie pag 9 van het programma Mooi Nederland
• nu te focussen op de tredes 2&3 van de voorkeursvolgorde zon (zoals zon boven parkeerplaatsen en agri p.v.) en natuurmaatregelen bij windprojecten. Deze onderwerpen komen het meeste terug in onder meer debat in de politiek, totstandkoming RES 1.0 en de onderzochte praktijkvoorbeelden. Verder worden natuurmaatregelen bij zon vanaf 2024 in de generieke SDE++ verwerkt, en voor wind ook voor het installeren van detectiesystemen;
• praktijkervaringen te delen over de voorkeursvolgorde zon en natuurmaatregelen bij windprojecten. En wel een mix van ervaringen, zoals van overheden, Natuur en Milieufederatie, Nederlandse Vereniging Duurzame Energie en Wageningen University & Research.
• deze praktijk als basis gebruiken voor het ontwikkelen van handvatten en kaders voor ruimtelijke kwaliteit.
• in de nieuwe kabinetsonderhandelingen de wens inbrengen om overheidsgeld beschikbaar te stellen voor ruimtelijke kwaliteit.

De verkenning van Berenschot leverde een aantal bouwstenen op:

• overzicht van 10 praktijkverhalen van duurzame energieprojecten (link naar bouwsteen 2)
• overzicht van juridische, financiële, organisatorische en communicatieve instrumenten om te sturen op ruimtelijke kwaliteit bij duurzame energieprojecten (link naar bouwsteen 1).