Energierechtvaardigheid

Kan iedereen meepraten bij de keuzes die gemaakt worden? Heeft iedereen toegang tot schone en betaalbare energie? Komen subsidies bij alle groepen in de samenleving terecht? Worden de lusten en de lasten goed verdeeld in een gebied waar een zonne- of windpark staat gepland? Kan iedereen zijn huis isoleren en van het gas af? Wat kunnen we doen tegen energiearmoede? Hebben rijke, westerse landen een verantwoordelijkheid voor klimaatverandering elders in de wereld?

Al deze vragen gaan over rechtvaardigheid in de energietransitie. Het geeft meteen ook aan hoe breed dit thema is en hoeveel verschillende factoren en schaalniveaus erin verscholen zitten. Dat maakt het meteen ook diffuus en verwarrend. Voor je het weet praat je volledig langs elkaar heen, terwijl je denkt dat je het over hetzelfde hebt.

 

WijzigenVerwijderen

 

{"tabBasic":{"type":"users","urlProtocol":"http://","useUpdatesFilter":false,"documentsDisplayType":"folders","twitterType":"username","twitterDisplayHeight":"800","listIcon":"icon-user","topn":"5","orderBy":"contentPage_dateVisible DESC","targetBlank":true,"personaliseItems":false,"followingOnly":false,"autoHide":false,"showOnlyFollowedUsers":false,"showOnlyFollowingUsers":false,"autoRefresh":false},"pageFilter":{"usePageFilter":true,"pages":"239548"},"layout":{"template":"carousel","showDescription":true,"showDescriptionInList":false,"showEventDescription":false,"showEventImage":false,"showAuthor":true,"showUpdater":false,"showMore":true,"showUserOccupation":false,"showUserExpertise":false,"showUserOrganization":false,"showUserMemo":false,"showDate":true,"showImages":false,"carouselCount":"1","carouselShowImages":true,"carouselSlideshow":false,"carouselAutoPlay":false,"carouselDelay":"4000"},"options":{"showAge":false,"showPastItems":true,"showItemsPer":"month"}}

 

 

Wat energierechtvaardigheid is

Drie categorieën

Daarom maken we eerst wat indelingen. Allereerst drie categorieën om de verschillende schaalniveaus te duiden.

Deze pagina gaat over energierechtvaardigheid en richt zich dus op de rechtvaardigheid van het Nederlandse energiesysteem. Energiearmoede is een onderdeel van energierechtvaardigheid, maar zeker niet de enige.

Zie ook het schema rechts naast deze tekst met uitleg over de drie categorieën.

Uitleg in een schema over energierechtvaardigheid in relatie tot klimaatrechtvaardigheid en energiearmoede. In een beige vlak: klimaatrechtvaardigheid: over onrechtvaardigheden die ontstaan door de relatie tussen klimaatverandering en structurele ongelijkheden in de wereld. In een lichter gekleurd vlak: Energierechtvaardigheid: analyseert het complete energiesysteem en hoe deze systemen sociale rechtvaardigheid beïnvloeden en andersom. In het bijna witte vlak: Energiearmoede: de situatie waarin huishoudens of individuen moeite hebben om te voorzien in hun basisbehoeften voor energie vanwege financiële beperkingen.

 

Vier vormen van rechtvaardigheid

Naast deze drie categorieën kennen we vier vormen van rechtvaardigheid, waardoor een beter inzicht in de manieren waarop gewerkt kan worden aan rechtvaardigheid.

  1. Procedurele rechtvaardigheid gaat over rechtvaardigheid in participatie- en besluitvormingsprocessen in het energiebeleid en in energieprojecten. Kunnen mensen hun stem laten horen? Mogen zij meedenken? En is het een transparant proces geweest, waarbij het voor mensen duidelijk is waarom en op welke gronden afwegingen en besluiten zijn gemaakt? Kijk voor meer informatie over de relatie tussen rechtvaardigheid en participatie op energieparticipatie.nl.
     
  2. Erkennende rechtvaardigheid heeft te maken met de erkenning van de identiteit, behoeften, waarden en meningen van verschillende mensen, partijen en gemeenschappen. En dat deze verschillen ook onderdeel zijn van het energiesysteem, het energiebeleid en energieprojecten.
     
  3. Verdelende rechtvaardigheid gaat over een eerlijke verdeling van zowel de uitkomsten als de lusten en de lasten van de energietransitie over de bevolking, partijen, sociale groepen en generaties. Worden mensen in verschillende groepen of gemeenschappen niet ongelijk geraakt door het energiebeleid en door energieprojecten?  Deze vorm van rechtvaardigheid heeft een sterke raakvlak met lokaal eigendom.
     
  4. Herstellende rechtvaardigheid houdt in dat als er onevenredige schade is aangericht bij bepaalde mensen, groepen of gemeenschappen door energiebeleid of door energieprojecten, dat er dan maatregelen worden genomen om deze schade te herstellen. 
     

Beleid en praktijk

Tot slot een laatste indeling op rechtvaardigheid die relevant is: die van beleid en praktijk. Juridische en beleidsmatige handvaten zijn belangrijk, maar als de waarden en opvattingen van de mensen die het beleid uitvoeren anders zijn, dan pakt het beleid in de praktijk toch anders uit. Het instituut voor Publieke Waarden deed hier onderzoek naar in de warmtetransitie en beveelt daarom aan om de waarden en keuzes die gemaakt worden in beleid, ook goed te verankeren in de uitvoering van het beleid. En dat partijen in deze uitvoering in staat zijn om met verschillende rechtvaardigheidsprincipes te werken. Bijvoorbeeld: rechten en plichten zijn belangrijk, maar ook solidariteit.

 

  • Waarom energierechtvaardigheid?

    De energietransitie heeft impact op mensen en op de natuur, zowel lokaal, regionaal, nationaal als wereldwijd en zowel nu als in de toekomst. Die impact kan positief of negatief uitpakken.

  • Hoe toe te passen

    Energierechtvaardigheid kent verschillende dimensies en de verschillende rechtvaardigheidsprincipes kunnen soms ook naast elkaar bestaan of zelfs tegenstrijdig aan elkaar zijn. Dat maakt het werken aan een rechtvaardige energietransitie niet eenvoudig.

    Cookie-instellingen