Gerben de Vries van Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) weet nog precies hoe het idee ontstond. ‘We zaten bij een wethouder in De Bilt te brainstormen over draagvlak voor energietransitie. We realiseerden ons dat klassieke participatieavonden meestal vooral 50+’ers trekken. Jongeren zie je daar zelden, terwijl het over hun toekomst gaat.  Een gemiste kans. Daarom besloten we om jongeren te gaan opzoeken in hun leefwereld en op hun manier.’

Live-sessie

Om de juiste aanpak en tools te ontwikkelen, startten NMU, Provincie Utrecht en gemeente De Bilt in 2018 een pilot, gericht op jongeren tussen 16 en 25 jaar. ‘We hebben hen eerst vooral via social media verleid om mee te doen met de ‘Swipocratie’, vertelt Gerben.   ‘Via die app kunnen zij al swipend aangeven welke keuzes zij in de energietransitie willen maken en wat zij daar zelf voor willen doen of laten. In De Bilt deden 239 jongeren mee, een mooi aantal. We hebben de resultaten via een infographic bekendgemaakt en de deelnemende jongeren uitgenodigd om erover door te praten tijdens een vervolgbijeenkomst. Bij deze interactieve ‘live-sessie’ op een hippe locatie konden ze, vergezeld van een muziekje, een hapje en een drankje, puzzelend op een laptop onder andere hun eigen wind- of zonnepark ontwerpen. Zo proberen ze met interactieve spelvormen en 3D-technieken van ROM3D hun gemeente energieneutraal te maken.’

Eigen omgeving

De pilot in De Bilt smaakte naar meer en leidde tot de opgeschaalde campagne ‘Watt Nou!’ Intussen swipen en puzzelen jongeren in twaalf gemeenten in de provincie Utrecht over energietransitie en klimaat. Bijvoorbeeld in Veenendaal. Antoinette Kooistra, communicatieadviseur bij de gemeente, is enthousiast. ‘In Veenendaal willen wij in 2035 energieneutraal zijn. Het past in onze filosofie om jongeren daarover te laten meedenken. Het basismateriaal uit De Bilt is aangepast aan onze gemeente, dus jongeren kregen keuzes voorgelegd die echt gaan over hun eigen omgeving. Dat is goed gelopen. Er deden 361 jongeren mee aan de swipocratie en ook voor de live-sessie was genoeg belangstelling.’

Dynamisch

Denken jongeren anders over energietransitie dan de ‘grijsaards’ in de klassieke vergaderzaaltjes? Gerben: ‘Wat ik mooi vind is de dynamische sfeer op de avonden met de jongeren. Zij beseffen meer dan ouderen dat het voor hun toekomst echt nodig is dat we duurzamer gaan leven. Vanuit dat gevoel van urgentie zijn ze meer bereid om te veranderen.’ Dat is ook de ervaring van Antoinette. ‘Ouderen zijn bijvoorbeeld vaak tegen windmolens, maar 75% van de jongeren was bij ons vóór windmolens op bedrijventerreinen. Minder vlees eten vinden ze vanzelfsprekend, maar hun vliegvakanties zijn dan wel weer heilig.’

Jongeren waardevol voor RES

Antoinette en Gerben vinden, gezien hun ervaringen met Watt Nou!, het betrekken van jongeren bij de energietransitie heel zinvol. Het kan ook waarde toevoegen aan de RES.  Maar ze waarschuwen wel voor te hoog gespannen verwachtingen. ‘Jongeren zijn creatief, je laat als gemeente kansen liggen als je hen niet uitnodigt om mee te denken’, vindt Gerben. ‘Maar laat je niet ontmoedigen door een beperkte opkomst bij de live-sessie. Bijeenkomsten blijven spannend voor veel jongeren, maar met degenen die wél deelnemen heb je een uniek en waardevol gesprek. Denk ook goed na over slimme vormen van werving. Een algemene oproep bleek minder goed te werken, je moet jongeren echt persoonlijk zien te bereiken via whatsapp of mond-op-mondreclame. Reken je dus niet te rijk. Maar als het lukt, is het beslist de moeite waard.’

Bioscoopbon

Antoinette beaamt dat. ‘Door de ervaringen in De Bilt wisten wij al dat we ons extra moesten inspannen om jongeren te verleiden naar de vervolgbijeenkomst te komen. Ze konden bij ons bijvoorbeeld door deelname een bioscoopbon ‘verdienen’. Je moet accepteren dat je maar een deel van de jongeren in je gemeente bereikt. Maar als je het wilt, is dit een mooie manier om jongeren te betrekken bij een onderwerp als energietransitie. Tijdens de ontwerpsessie in Veenendaal dacht een groep van zo’n 17 jongeren enthousiast mee over een energieneutraal Veenendaal. Ook hier bleek windenergie belangrijk. Negen jongeren blijven ook in de toekomst meedenken, bijvoorbeeld over onze warmtetransitievisie. Zo geef je jongeren de kans te werken aan hun eigen toekomst én aan die van je gemeente!’

Meer weten?

·         g.de.vries@nmu.nl

·         antoinette.kooistra@veenendaal.nl

·         https://veenendaal.swipocratie.nl/

Infographic Swipocratie Veenendaal