Ton Schuurmans (Enexis Netbeheer): ‘Vergunningverlening duurt soms jaren’

28-04-2021
1108 keer bekeken

Hier zijn de praktijkverhalen over het energiesysteem (elektriciteit, systeemefficiëntie en warmte) verzameld.
Er is ook een overzicht van alle praktijkverhalen.

Voor de uitvoering van de RES’en moeten we ons elektriciteitssysteem ingrijpend veranderen. Dat lukt alleen als gemeenten, grondeigenaren en andere betrokkenen eendrachtig samenwerken met netbeheerders, zegt Ton Schuurmans van Enexis. ‘We werken allemaal aan één doel: Nederland duurzamer maken.’

Als strategisch adviseur met zo’n 34 jaar ervaring bij Enexis Netbeheer en diens voorgangers, kent Ton Schuurmans als geen ander de dilemma’s en obstakels waar netbeheerders tegenaanlopen in de energietransitie. ‘Wij hebben in ons land een heel goed elektriciteitssysteem’, benadrukt hij. ‘Mensen zeggen wel eens dat het is verouderd, maar dat is niet zo. Alleen: vroeger kwam de stroom uit grote centrales en nu moeten we het systeem ombouwen naar decentrale invoeding en opwek. Dat kost veel tijd, geld en werk.’ Bovendien hebben we hier te maken met wat Ton ‘schaarste nummer vier’ voor netbeheerders noemt. ‘Al een tijd hebben wij als netbeheerders te maken met drie soorten schaarste: aan netcapaciteit, aan technisch personeel en – in mindere mate - aan assets, zoals kabels en installaties. Schaarste nummer vier is die aan ruimte in de ondergrond. Het wordt daar steeds voller. Het is voor ons heel lastig om plek te vinden voor tracés voor kabels en leidingen.’

Clusteren

Om de schaarse ruimte optimaal te kunnen benutten, moeten netbeheerders slim werken. Bijvoorbeeld door clustering van duurzame projecten. ‘In overleg met de RES-regio’s proberen we, op basis van de zoekgebieden, wind- en zonneprojecten te clusteren. Om zo’n cluster aan te sluiten op een station, heb je dan maar één kabeltracé nodig, in plaats van allemaal aparte. Daar valt veel winst te behalen. Het kost minder ruimte, je hoeft op minder plekken de grond open te maken en minder overleg te voeren met inwoners, gemeenten, provincies en grondeigenaren.’

Barrières

Dat klinkt als een win-winsituatie voor alle betrokkenen. Toch werkt deze aanpak nog lang niet altijd gesmeerd, merkt Ton vanuit zijn praktijkervaring. ‘Enexis had bij een project bijvoorbeeld in goed overleg met een aantal ontwikkelaars van wind en zon afgesproken dat we hen via één kabeltracé zouden aansluiten op een nieuw verdeelstation. Dat was gunstig voor de ontwikkelaars, voor de omgeving en voor Enexis. Wij waren daar dus heel enthousiast over. Maar vervolgens loop je dan nog tegen allerlei barrières aan. Zo was er bij de gemeente weerstand tegen het tracé dat wij zorgvuldig hadden uitgekozen en bovendien verloopt de medewerking voor het aankopen van grond voor een station moeizaam. De grond is in eigendom van de gemeente, maar verpacht aan een agrariër. Dat levert soms ingewikkelde onderhandelingen op over de financiële afwikkeling van de grondaankoop.’

Gemeenschapsgeld

Is dit voorbeeld een uitzondering of komt het vaker voor? ‘Het komt veel vaker voor’, zegt Ton. ‘Dat kan allerlei oorzaken hebben. Zoekgebieden die in RES-verband zijn gekozen, leiden soms tot weerstand van grondeigenaren, zowel gemeenten als particulieren. Het heeft ook te maken met hoe gemeenten zijn georganiseerd. De RES-opgaven worden vastgesteld met wethouders Energie of Duurzaamheid, maar bij de uitvoering komen we bij de portefeuille Ruimte. Daar kent men soms de gemaakte afspraken niet en dat leidt dan tot spanning. Zelfs tijdens de uitvoering van projecten krijgen wij regelmatig nog met veranderde inzichten te maken. Dat maakt ons werk ingewikkelder, tijdrovender en duurder, terwijl ook wij werken met gemeenschapsgeld. Bovendien brengt het verduurzaming bepaald niet dichterbij. En dát is de opgave waar we samen voor staan.’

Gedoe

Ton benadrukt dat we nog maar aan het begin staan van de uitvoering van de RES’en. De komende jaren moeten we met elkaar enorme inspanningen leveren om duurzame projecten daadwerkelijk van de grond te krijgen, anders wordt het heel moeilijk om de doelstellingen van het Klimaatakkoord te halen. Netbeheerders spelen daar een cruciale rol in. Wat moet er volgens Ton gebeuren om het hen mogelijk te maken hun werk optimaal uit te voeren? ‘Het klinkt als een dooddoener, maar dat is het niet: het kan alleen als we samenwerken en ons er bewust van zijn dat we allemaal één gezamenlijk belang hebben, namelijk de verduurzaming van ons land. Netbeheerders worden vaak gezien als degenen die gedoe veroorzaken. Maar zonder dat gedoe zullen wij ons gezamenlijke doel niet bereiken. We moeten ons realiseren dat we elkaar in de fase van de uitvoering van de RES’en, in de schaarse ruimte die we hebben, nog veel harder nodig zullen hebben dan nu. Het is dus van groot belang dat we de RES’en samen uitwerken in regionale uitvoeringsprogramma’s, met een realistische en gedragen programmering en prioritering.’

Vergunningverlening

Ton merkt gelukkig dat in veel gemeenten de bereidheid groot is om met de netbeheerder mee te denken en te werken. En dat het besef groeit dat dat in ieders belang is. ‘Wethouders vragen ons daarbij soms om handelingsperspectieven: concrete handvatten waarmee ze ons verder kunnen helpen. Dan wijzen wij onder andere op de vergunningstrajecten. Vergunningverlening duurt nu soms jaren. Kijk daar als gemeente op een andere manier naar, zodat je procedures kunt verkorten. Soms vragen we gemeenten ook wel om zelf met een voorstel voor een kabeltracé te komen. Als de gemeente dat niet wil, of als het niet lukt, gaan we vervolgens om de tafel zitten met de intentie om er samen uit te komen. Het allerbelangrijkste is dat we elkaar leren begrijpen en dat we inzien dat we samen een klus te klaren hebben. Netbeheerders zijn er niet op uit om mensen te pesten. Het leggen van kabels en leidingen, het bouwen van stations en het transporteren van elektronen is ons werk voor de samenleving. Dat doen we al 150 jaar en dat kunnen we goed. Die kennis en expertise willen we nu graag inzetten om de energietransitie mogelijk te maken. Als we samenwerken, gaat ons dat lukken!’

Meer informatie

https://www.enexisgroep.nl/actuele-themas/energietransitie/res/

Contactpersoon

Ton Schuurmans ton.schuurmans@enexis.nl

Afbeeldingen

Cookie-instellingen