De kans is groot dat in je meterkast een ABB-product hangt. Op de productielocatie in Ede maakt het bedrijf al decennialang inbouwdozen, kabeldozen, lasdozen en groepenkasten voor de Nederlandse markt. In 2030 moet dat 100% CO2-neutraal gebeuren, aldus de ‘mission to zero’ van het wereldwijd opererende bedrijf. ‘Op onze Edese productielocatie voerden we daar in 2022 een pilot voor uit en hebben we CO2-neutraliteit bereikt’, zegt Business Developer Kees Jan ’t Mannetje. Hij werkt al twintig jaar bij het bedrijf en ondersteunt het nu op weg naar een CO2-neutrale en circulaire toekomst.
Inzicht in je energiegebruik is cruciaal
Verduurzamen betekent voor de meeste bedrijven: elektrificeren. Om vervolgens te ontdekken dat dat niet kan vanwege het overvolle stroomnet. ‘Dat leidt bij veel ondernemers tot frustratie’, merkt Kees Jan. ‘Ze hebben het gevoel dat de overheid hen pusht om te verduurzamen, terwijl ze vervolgens soms wel vijf jaar moeten wachten op de zwaardere netaansluiting die ze daarvoor nodig hebben.’ Ook ABB liep in Ede tegen de grenzen van het stroomnet aan, maar besloot dat als een stimulans te zien om het anders te gaan doen. Namelijk: geen zwaardere aansluiting aanvragen, maar kijken hoe je als bedrijf je energiegebruik kunt verminderen en slimmer kunt inzetten.
De eerste stap daartoe is het monitoren van het energiegebruik van je bedrijf, benadrukt Kees Jan. ‘Om energie te besparen en te verduurzamen is het cruciaal dat je eerst inzicht opdoet in je energiehuishouding. Elk mkb-bedrijf kan dat. Je moet daarvoor wel investeren in een monitoringssysteem, maar door wat het oplevert is dat de investering waard.’ ABB begon met basismetingen, en breidde die uit naar het monitoren van alle machines. ‘Daarmee weten we tot op microniveau hoeveel energie ons productieproces kost en kunnen we onze productie daarop afstemmen.’ Concreet ontdekte het bedrijf dat er elke maandag een enorme piek zat in het stroomgebruik. ‘Dat kwam omdat dan alle machines, die we op vrijdag uitzetten, weer moesten opstarten’, legt Kees Jan uit. ‘We vroegen ons af of het niet slimmer zou zijn om de machines in het weekend aan te laten staan. Dat bleek inderdaad zuiniger te zijn én de pieken in het stroomgebruik fors te verminderen.’ Het bedrijf besloot de machines in het vervolg aan te laten staan, en ook in het weekend te gaan produceren.
Neem alle medewerkers mee in de transitie
‘Dat zorgde wel voor een logistiek probleem’, vervolgt Kees Jan. ‘Want de onderdelen die de machines produceren, komen terecht in bakken, die medewerkers doordeweeks legen. In het weekend hadden we daar geen mensen voor. Om dat op te lossen, zijn we gaan werken met zelfrijdende heftrucks, waardoor we nu 24/7 kunnen produceren.’ Een belangrijke voorwaarde daarvoor is dat je alle medewerkers vanaf het begin meeneemt in zo’n proces, zegt Kees Jan. ‘Onze werknemers vroegen zich af of we hen door die automatisering überhaupt nog wel nodig hadden. Dat bleek zeker zo te zijn, maar we hadden wel ander type medewerkers nodig. Van onder andere heftruckchauffeur zijn veel van onze medewerkers intussen operators geworden, die de geautomatiseerde systemen bedienen en met data kunnen omgaan. Geïnteresseerde medewerkers hebben we daartoe opgeleid. Anderen kregen een andere functie, bijvoorbeeld in het magazijn. Er is nog steeds plek voor alle medewerkers in ons bedrijf, het aantal mensen is zelfs gegroeid.’
Naast het 24/7 produceren, zetten Kees Jan en zijn collega’s diverse andere stappen om te besparen op het energiegebruik en energie slimmer en flexibeler in te zetten. ‘Zo hebben we alle hydraulische aandrijvingen vervangen door elektrische. Hierdoor gebruiken we bij de fabricage per kilo product 75% minder energie. Ook zijn we overgegaan op energiezuinige ledverlichting. Door slimme software weten we welke kantoorruimtes niet worden gebruikt, die verwarmen we dan niet. We willen ook besparen op energie door restwarmte te gaan benutten in de warmte-koudeopslaginstallatie die we op dit moment realiseren. Met 1.250 zonnepanelen op ons dak wekken we een deel van onze energie zelf op. En we hebben laadpalen bij ons bedrijf staan, met het oog op verdere verduurzaming van ons wagenpark. De kern van alle maatregelen is en blijft dat je door je energiegebruik te meten, heel precies kunt zien waar je kunt besparen, verslimmen en flexibiliseren.’
De sleutel ligt bij individuele bedrijven
Door alle stappen die al zijn gezet - en nog gezet zullen worden - is ABB in Ede hard op weg naar schone en duurzame productie. Zónder last te hebben van netcongestie of daaraan bij te dragen. Kees Jan: ‘Voorheen zaten we op 80 tot 100% van onze netcapaciteit, in 2023 was dat nog maar 50%. De piekbelasting is helemaal weg en ons jaargebruik is enorm gedaald, waardoor we zelfs ruimte hebben gecreëerd voor de toekomstige warmte-koudeopslaginstallatie. En dat terwijl er nieuwe machines bij zijn gekomen en we nu 24/7 produceren.’ Door de besparing en het verminderen van de pieken, kon het bedrijf een capaciteitsbeperkend contract sluiten met netbeheerder Liander, zegt Kees Jan. ‘Door minder stroom te gebruiken op piekuren, en meer tijdens daluren, helpen we zelfs om netcongestie te verminderen. Zo werken we samen met de netbeheerder aan het optimaliseren van het stroomnet.’
Andere bedrijven die dit willen, raadt Kees Jan aan een projectmanager aan te stellen als aanspreekpunt en verantwoordelijke voor de transitie. ‘En je moet er ruimte, tools en budget voor reserveren’, vult hij aan. ‘Ook is het belangrijk vanaf het begin open te communiceren en je kennis en inzichten in alle lagen van je bedrijf te delen. Zoek indien nodig deskundigheid buitenshuis. Maak goede afspraken over verantwoordelijkheden en verwachtingen. En stel hoge eisen aan cybersecurity, om risico’s op dat gebied zoveel mogelijk uit te sluiten.’ Is het ook niet verstandig om als ondernemers samen te werken op een bedrijventerrein en bijvoorbeeld een energiehub te vormen? ‘Dat kan een vervolgstap zijn’, vindt Kees Jan, ‘Maar ik zou me daar niet op blindstaren. De sleutel ligt mijns inziens bij de individuele bedrijven. Het is vooral belangrijk dat zij hun energiehuishouding inzichtelijk maken en kijken wat ze zélf kunnen doen en. Als ze vervolgens op energiegebied kunnen samenwerken met bedrijven in de buurt, is dat mooi.’
Er kan meer dan je denkt
Kees Jan hecht veel belang aan samenwerking van bedrijven met netbeheerders, overheden en andere maatschappelijke partners. Wat kunnen overheden of RES-regio’s doen om bedrijven te ondersteunen, die ook dit soort stappen willen zetten? ‘Bied hen handelingsperspectief’, antwoordt hij. ‘Ondernemers willen wel verduurzamen, maar weten vaak niet hoe. Of denken dat het, vanwege netcongestie, niet kan. Door hen aan te sporen zelf stappen te zetten, kan er meer dan je denkt, dat bewijzen wij in Ede. En niet alles hoeft tegelijk. Het begint met een eerste stap. Die kan elk bedrijf zetten.’
Meer informatie
Contact