Laatst zag ik voor de deur van de Hema een groep leuke twintigers kerstachtige liedjes zingen. Een meisje met een knap engelengezicht zette zuiver en swingend een solo in, de anderen vielen meerstemmig bij. Het was alsof ze van muziek en plezier in elkaar versmolten, en de hele straat werd opgetild. Zo kwam ik op het idee voor deze kerstblog: dat mensen in meerstemmigheid het meeste tot hun recht komen.

In een kleine twee jaar tijd is een hele nieuwe generatie volksvertegenwoordigers en bestuurders aangetreden. In gemeenten, bij de provincies en in de Tweede Kamer. Een veelkleurig gezelschap van mensen met onderlinge verschillen, maar allemaal met idealen voor de toekomst van de samenleving. Ook zijn het allemaal echte mensen – precies als jij en ik – met een groot vertrouwen in het eigen gelijk en een eigen wijze van communiceren.

Zelf zei ik het afgelopen jaar in al mijn enthousiasme ja tegen een uitnodiging om op een bijeenkomst, bijgewoond door Ilja Leonard Pfeijffer, een praatje te houden over ‘praktijkwijsheid’ in relatie tot dialoog en democratie. Een prima idee van de organisator om door deze lens te kijken; dit is waar we veel tijd mee bezig zijn in de energietransitie. De bestaande ordening staat onder druk en dat geeft gedoe, spanning en strijd. Wat voor samenleving willen we zijn? Hoe verdelen we de lasten en lusten? Wat organiseren we collectief, wat individueel en hoe verdelen we de rollen tussen de gemeenschap, markt en overheid?

In een democratie zijn mensen gelijkwaardig en heeft niemand het in z’n eentje voor het zeggen. Dit is ook de kern van de RES-manier van werken waarin overheden, netbeheerders, energiecoöperaties en andere maatschappelijke organisaties met bedrijven en inwoners gelijkwaardig afstemmen en samenwerken aan het gezamenlijk doel, elk vanuit een eigen rol en verantwoordelijkheid. Het is de kunst om voortdurend in verbinding te blijven. Ook wanneer het schuurt omdat de eigen belangen en het gezamenlijke belang niet altijd hetzelfde zijn naarmate de plannen concreter worden. En wanneer nieuwkomers minder verbinding voelen met eerdere gezamenlijke afspraken vraagt dit om dialoog: welke feiten liggen op tafel, wat is mijn rol en verantwoordelijkheid, wat is onze gezamenlijke visie? Het vraagt de bereidheid te blijven bewegen vanuit het toekomstperspectief, ook al staat daarmee het eigen belang op het spel. Zo verlangt de democratie allerlei eigenschappen die het goed doen onder de kerstboom. Luisteren, je verdiepen in het belang van iemand anders, mijmeren over de toekomst, het ego wijs hanteren.

In mijn praatje op de genoemde bijeenkomst heb ik een lans gebroken voor het samen intelligent vooruit blijven struikelen. Voor het zoeken naar signalen of we op de goede weg zijn, en gehoor te geven aan de stemmen die (nog) te weinig worden gehoord. Om de spanning op te zoeken maar die niet persoonlijk te maken, en ten slotte voor het omarmen van het gedoe waar dit mee gepaard gaat.

Die vrolijk zingende jongelui in de winkelstraat hebben ‘t ook heus niet zonder valse noten voor elkaar gekregen. Ze moesten natuurlijk knokken om welke liedjes ze gingen doen, wie er wat zou zingen, en dat iedereen z’n ingewikkelde partijen moest instuderen. Maar wat een resultaat!

Meerstemmig samenspel. Laten we het oefenen tot we het onder de knie hebben.

Ik wens jou en je dierbaren een warme, vredige kerst en een gelukkig nieuwjaar.

Kristel Lammers

Directeur NP RES