Een windvlaag grijpt het zeil van de blokart, het strandzeilwagentje schiet als pijl vooruit. Scherp stuur ik rond de oranje kegels. Ik laat de schoot vieren, het zeil gijpt. Twee wielen komen los van het zand, nauwelijks blijft de kart overeind. Op het rechte eind stuur ik scherp aan de wind. Even valt de wind weg en de blokart valt stil. Met wapperend haar en schaterend van leedvermaak sjeest mijn dochter voorbij. Het is ploeteren om weer op gang te komen. Steppen, roeren met het stuur, helpt allemaal niet. Daar komt de blokartman met z’n verweerde, grijnzende strandhoofd. Hij geeft een zet en ik heb vaart. Woeha!
Tegenwind is een trouwe metgezel deze dagen. Hij triggert in de energietransitie de neiging om stil te vallen en te zoeken naar een schuilplaats. ‘Laten we wachten op kleine kerncentrales.’ ‘Met de netcongestie valt er nu toch weinig te beginnen.’ ‘Heeft het zin om door te gaan zonder duidelijkheid over de windnormen?’ ‘We weten niet wat het nieuwe kabinet wil.’
Transitie is geen sinecure, we verliezen vertrouwde verworvenheden. In deze tijd van framing en emotiepolitiek zou je haast vergeten dat het bestaande ook een prijs heeft. Je huis in de vertrouwde wijk vreet energie. Kun je ingrijpend isoleren? Verhuizen? Met de corporatie in overleg? Niemand ontkomt eraan keuzes te maken en zoveel als het gaat de touwtjes in handen te nemen. Thuis en in het openbaar bestuur.
Onstuimige wind is er ook in de energieregio’s. De hoopvolle samenwerking gaat af en toe lastiger, nu we in de fase van uitvoeren zijn gekomen. Het maken van keuzes en het verdelen van lusten en lasten doet pijn. Het liefst zou je die vermijden, dat is menselijk. Maar iedereen die ooit iets ergs te boven is gekomen, weet dat je niet om de pijn heen kunt. Je moet dwars door de wind.
Maar dit is niet gemakkelijk. We verzeilen geregeld in de ‘dramadriehoek’ van Stephen Karpman. Dit is een communicatie-dynamiek waarin mensen de rol aannemen van slachtoffer, aanklager of redder. Dit maakt belangentegenstellingen erger dan nodig. Ook in het bestuur is emotie doorgaans een slechte raadgever. Maar de positieve contramal van de dramadriehoek biedt uitkomst: de ‘winnaarsdriehoek’. Slachtoffers komen daar niet in voor, wel mensen die hun kwetsbaarheid tonen. In de winnaarsdriehoek is niemand zielig. De mensen zijn er assertief; bespreken in alle redelijkheid wat ze nodig hebben. De minzame Grote Redder met z’n superieure oplossingen tapt hier uit een ander vaatje. Hij ondersteunt anderen waar nodig. Zijn impliciete en expliciete oordelen laat hij achterwege; hij weet zelf ook wel hoeveel er in zijn eigen huis nog te doen is.
In een ongewisse zoektocht als de energietransitie beweegt alles voortdurend. Wat is het dan fijn alles open op tafel te kunnen leggen en in redelijkheid te bespreken. Wat heb je nodig? Waar lopen je reisgenoten tegenaan? Stoppen is geen goede optie, want uit stilstand valt er niet te sturen. Maar hoe gaan we door terwijl er zo veel belangen tegelijkertijd spelen die niet altijd samengaan?
Op deze winderige zondagochtend met mijn gezin op het Noordzeestrand van Schiermonnikoog doorvoel ik wat ik verstandelijk wel wist. De wind doet wat hij wil, rukt zo hard aan de schoot dat mijn vingers zeer doen. Maar de stand van het zeil bepaal ik. Niet van het harde zand afraken. Goed anticiperen op de andere blokarts op het strand. Uitkijken wat anderen doen om zelf ook aan de gang te kunnen blijven, en bijsturen waar nodig. Maar hoe dan ook blijven bewegen, niet stilvallen. Het is alles bij elkaar een prima adagium, ik neem het mee op de boot terug naar huis.