In de winkel staat een klant te draaien voor de spiegel in een inktblauwe top van travelstof, getailleerd, mouwloos en met een kleine col. Ze twijfelt, maar het staat heel mooi. ‘Wow, wat beeldschoon’, zeg ik. Ze kantelt haar hoofd en maakt nog een rondje. En opeens ziet ze het zelf ook: ontzettend elegant.
In de spiegel kijken door de ogen van iemand anders. Zo’n paskamermoment was de lancering van www.RES-oneren.nl. Een online bundel met korte verhalen, inzichten en beelden over ‘de methode RES’. Hoe zien en ervaren betrokkenen het RES-proces? Wat leren we van 2,5 jaar RES? We waren er nieuwsgierig naar na het opleveren van de RES 1.0. Een collectief van creatieve buitenstaanders ging – in opdracht van NP RES – praten met 25 betrokkenen. In de hectiek van alle dag vergaten we haast dat ze bezig waren, en zonder ernaar om te kijken lag daar plotseling die rijke verzameling verhalen vergezeld van onweerstaanbare foto’s.
Voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) memoreert wat een onduidelijk gremium de RES was. Dat iedereen koudwatervrees had, ‘als rillende, aarzelende kinderen die niet weten hoe koud het water is en dan maar besluiten om tegelijk te springen’. Van der Gaag zelf niet in het minst; de foto spreekt boekdelen. Programmamanager Marco Berkhout van de RES Noord-Holland Zuid spreekt over het interbestuurlijk samenwerken in ‘het trappenhuis’ van Thorbecke waar er niet één ‘baas’ is. ‘Dat maakt iedereen verantwoordelijk voor zijn of haar deel, en dat werkt.’ Wethouder Thijs Kuipers noemt het RES-proces een ‘optimaal lerende organisatie. ‘De openheid en gelijkwaardigheid is in de start heel helpend.’ Kritische noten staan er ook in; dat het een weeffout is dat je in het RES-proces keuzes kunt maken zonder de consequenties zelf te voelen. Of dat het grote verhaal van de energietransitie te weinig wordt verteld. Het is alles bij elkaar ongezouten, aanstekelijk en het leest als een trein.
Wat zien anderen? Wat denk ik dat zij zien? Hoe speel ik in op wat ik denk dat zij zien? ‘RESoneren’ is een spiegel waar je door naar binnen kijkt. Centraal in de RES-methode staat de interactie tussen mensen. Het gaat erom telkens je te verplaatsen in de ander, als het ware in het hoofd en de ziel van de ander te kruipen. Zo komen we dichterbij de kern. Techniek, regels en geld zijn belangrijk, maar de energietransitie is vooral een sociale transitie, het is mensenwerk. Met de RES is een manier gevonden om vanuit gemeenschappelijkheid en vanuit toekomstperspectief met bestuurders, ambtenaren, volksvertegenwoordigers, netbeheerders, maatschappelijke partijen, ondernemers en inwoners aan de transitie te werken. Om gelijkwaardig, maar met verschillende rollen, bij elkaar aan te haken. Er is een beweging op gang gekomen die niet vanzelf spreekt, en die door mensen wordt mogelijk gemaakt.
De presentatie van www.RES-oneren.nl was ook een bonus; het was in een kennismaking voor RES-bestuurders, coördinatoren en landelijke maatschappelijke partners die betrokken zijn bij de RES met minister Rob Jetten van Klimaat & Energie. In een sfeer van open dialoog, verbinding en met allengs meer vertrouwen in elkaar.
Dat resoneren smaakt naar meer. De genoteerde inzichten gaan we uitbreiden, aanvullen en breder bekend maken. Het zijn behartigenswaarde lessen, ook inspirerend wellicht voor andere maatschappelijk veranderopgaven. Want overal in de leefomgeving zijn de opgaven complex en zijn er veel betrokkenen waarvoor gelijkwaardig samenwerken in veel verschillende gremia een must is. NP RES heeft op dat gebied – met vallen en opstaan - al heel wat ontdekt en geleerd. Dat die lessen maar mogen resoneren!
Kristel Lammers is directeur van NP RES