‘Kies voor Jelte’: onder die noemer konden inwoners van RES-regio Fryslân in een online vragenlijst aangeven of en hoe zij betrokken willen zijn bij de overstap naar schone energie. ‘Jelte is een fictief Fries jongetje’, vertelt Wilma Nabring-Hooijsma, vanuit bureau Vonc betrokken bij de RES Fryslân. ‘Door in onze publiekscampagne het verhaal van de energietransitie te vertellen vanuit het perspectief van een kind, brengen we het dicht bij de mensen, zonder hen af te schrikken met ingewikkelde technische termen of dramatische beelden van smeltende poolkappen. We wilden inzichtelijk maken dat onze keuzes van nu kunnen zorgen voor een schone toekomst voor onze kinderen.’
Gevarieerde doelgroepen
Fryslân koos er al vóór corona bewust voor om de inwoners online te bevragen. Waarom? ‘Omdat we een zo breed mogelijke doelgroep wilden bereiken’, zegt Wilma. ‘Naar bijeenkomsten in zaaltjes komen vaak vooral hoogopgeleide mannen van middelbare leeftijd. Met een online enquête hoopten we ook andere groepen aan te spreken.’ En is dat gelukt? ‘We zijn tevreden over de respons en het resultaat. Er deden ruim 3000 mensen mee, meer dan we verwachtten. Bovendien kwamen de respondenten uit gevarieerdere doelgroepen dan de mensen die naar inspraakavonden komen. Alhoewel het ook online lastig blijft om iedereen te bereiken. We weten nu dat het merendeel van de geraadpleegde inwoners op enigerlei wijze bij de energietransitie betrokken wil zijn, en dat ze dat graag online doen. De coronacrisis heeft gebruik van digitale middelen versneld. Deelname aan een webinar of online enquête blijkt voor veel mensen laagdrempeliger dan een inspraakbijeenkomst in een zaaltje. Alhoewel je het wel allebei moet aanbieden. Sommige mensen hechten toch aan fysieke bijeenkomsten met persoonlijk contact.’
Professioneel
Fryslân werkte voor de uitvoering van de enquête samen met The Imagineers uit Sneek. Wilma: ‘Ik raad elke regio aan om voor enquêtes en online activiteiten professionele bureaus in de arm te nemen. Zij hebben zoveel kennis en deskundigheid die je zelf niet in huis hebt. Wij zijn geen enquêtebouwers en we beschikken niet over de techniek en de tools om dilemma’s en vragen rond energietransitie zo helder te visualiseren als een bureau dat daarin is gespecialiseerd.’
Drie varianten
Marjolijn van Stuijvenberg, communicatieadviseur bij de RES Noord-Veluwe, beaamt dat. De regio Noord-Veluwe maakt gebruik van dezelfde tools. ‘Wij hebben in onze concept-RES drie ruimtelijke varianten uitgewerkt voor de grootschalige opwek van duurzame elektriciteit. Onze inwoners hebben dus echt iets te kiezen. We wilden die keuzes visueel in kaart brengen, zodat mensen kunnen zien waar mogelijke locaties voor windparken of zonnepanelen zich in onze regio bevinden. We willen met de enquête bereiken dat inwoners accepteren dat energietransitie hun omgeving zal veranderen. Bovendien willen we als werkorganisatie RES hun mening weten, zodat we die kunnen meewegen in de definitieve keuze voor een van de varianten. De deelnemende gemeenten willen vooral ook draagvlak bereiken onder de inwoners voor keuzes rond energietransitie.’
Jongeren
Ook Noord-Veluwe had al ver voor de coronacrisis gekozen voor een mix van online, fysieke en schriftelijke instrumenten om zo breed mogelijk doelgroepen in de samenleving te bereiken. ‘De coronacrisis heeft voor ons nog geen roet in het eten gegooid, omdat we dit deel van de inwonersparticipatie toch al online wilden doen en het pas vanaf juli gaat spelen’, zegt Marjolijn. ‘Als het kan, willen we in het najaar inwonersbijeenkomsten organiseren en bijvoorbeeld mensen uitnodigen in een ‘RES-taurant’, een soort politiek café. Daarnaast willen we huis-aan-huisbladen en andere schriftelijke mogelijkheden benutten. Met alleen online instrumenten bereik je niet iedereen, maar je verbreedt wel je doelgroepen ermee. We willen rond de Dag van de Duurzaamheid in oktober bijvoorbeeld de tool zodanig inzetten dat die ook jongeren kan aanspreken.’
Zichtbaar en voelbaar
Wilma en Marjolijn vinden beiden dat online instrumenten zeer geschikt zijn om energietransitie tastbaar te maken voor inwoners, onder andere omdat je er keuzes rond duurzame opwek mee kunt visualiseren. Wilma: ‘Je moet daarbij goed voor ogen houden wie je wilt bereiken en hoe je de RES positioneert. De meeste mensen zijn niet met energietransitie bezig. Hoe zorg je dan dat inwoners beseffen waar je het over hebt, en wat dat betekent voor hun leven en hun omgeving over dertig jaar? Met ‘Kies voor Jelte’ konden we dat zichtbaar en voelbaar maken.’ Dat sluit aan bij de ervaring van Marjolijn. ‘Zelfs direct betrokkenen herkennen soms niet de termen die wij gebruiken in de RES. Je moet steeds op zoek naar manieren om energietransitie ‘klein’ te maken en dichtbij te brengen. Online tools bieden daarbij veel meerwaarde.’
Contactpersonen: