Een van de eerste praktijkvoorbeelden op de site van het NP RES kwam uit RES-regio Hoeksche Waard. Projectleider Ilse Voogt en Opgaveregisseur Martin Roobol waren toen druk bezig om het startdocument voor te bereiden. Hoe kijken zij ruim een jaar later naar het proces dat ze sindsdien hebben doorlopen? ‘We hebben heel wat stappen gezet’, blikt Martin terug. ‘Maar de titel boven het interview toen - nuchter, behoudend en vindingrijk – past nog steeds. Hoeksche Waarders worden graag betrokken bij energietransitie en de RES. Maar dan wel op een realistische manier. We moeten niet te hard gaan, het moet behapbaar blijven.’
Waardmakers
Gemeente Hoeksche Waard heeft een reputatie hoog te houden als het gaat om inwonerparticipatie. ‘We hebben onze Omgevingsvisie gemaakt samen met zo’n 200 Waardmakers’, vertelt Ilse. ‘Betrokken inwoners van Hoeksche Waard, die niet alleen in groepjes meedachten over wat er in de visie moest komen te staan, maar er zelfs in een redactieteam aan hebben meegeschreven. We waren van plan om de RES te koppelen aan de doelstelling van de gemeente Hoeksche Waard om in 2040 energieneutraal te zijn. De Waardmakers zouden dan ook weer op de manier van de Omgevingsvisie concreet gaan meedenken over locaties voor het opwekken van grootschalige duurzame energie in onze RES-regio, die overigens samenvalt met de gemeentegrens. Intussen hebben we die koppeling losgelaten. Maar we nodigen de Waardmakers wel altijd uit bij onze RES-bijeenkomsten en als we wat verder zijn in het proces, zullen we ook zeker weer van hun diensten gebruikmaken.’
Geen draagvlak
Waarom is de RES losgekoppeld van de doelstelling om in 2040 energieneutraal te zijn? Martin: ‘Dat heeft ook alles te maken met de participatie van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties in onze regio. Het leek ons aan het begin van het RES-traject logisch om met de RES voort te bouwen op de door de vijf voormalige Hoeksche Waardse gemeenten vastgestelde Regionale Energievisie Hoeksche Waard 2016-2020. Die heeft als doel een energieneutrale Hoeksche Waard in 2040. Tijdens bijeenkomsten en gesprekken met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties bleek dat we daar geen draagvlak voor kregen. Het ging te snel en ze konden het niet overzien. Om in 2040 energieneutraal te zijn is meer grootschalige duurzame opwek door wind- en zonneparken op land nodig dan de RES vraagt. Hiervan schrokken de aanwezigen tijdens de eerste meedenkbijeenkomst. Bovendien is er nog veel onzekerheid over hoe de gebouwde omgeving van de Hoeksche Waard al zo snel van het aardgas af zou kunnen. Toen hebben we besloten in de RES alleen de grootschalige zon- en windprojecten op te nemen die al afgerond, in uitvoering of in procedure zijn (de ‘pijplijn-projecten’). Het Uitvoeringsprogramma Hoeksche Waard Energieneutraal 2040 gaan we nu gescheiden daarvan opstellen.’
Bandbreedte
‘Zo is onze voorlopige concept-RES, die we per 1 oktober definitief maken, tot stand gekomen’, vult Ilse aan. ‘Ons bod heeft een bandbreedte tussen 0,376 en 0,476 TWh. De ondergrens is wat we al aan grootschalige opwek hebben, samen met wat in uitvoering is of in de pijplijn zit. We gaan binnenkort samen met Ondernemersvereniging Hoeksche Waard en LTO Noord, afdeling Hoeksche Waard, kijken of we daar nog 0,1 TWh bovenop kunnen zetten door het ontwikkelen van zon op grootschalige (agrarische) bedrijfsdaken. We hopen daar in de aanloop naar de RES 1.0 meer duidelijkheid over te krijgen. In onze voorlopige concept-Regionale Structuur Warmte geven we een overzicht van de warmtevraag in onze regio en de duurzame warmtebronnen die aan die vraag zouden kunnen voldoen. In de Transitievisie Warmte zullen we dat verder uitwerken. En daarnaast gaan we het Uitvoeringsprogramma Hoeksche Waard Energieneutraal 2040 opstellen. In elk traject zullen we inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties op gepaste wijze betrekken.’
Credits
Uiteindelijk heeft Hoeksche Waard de oorspronkelijke RES-plannen dus aangepast aan de wensen van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Was het ook een optie geweest om dat niet te doen? ‘Als je wilt luisteren naar je inwoners, moet je ook bereid zijn om je koers bij te stellen’, zegt Martin. ‘Het heeft in onze gemeente rust gegeven. Het heeft geen zin om bij je inwoners iets door te drukken waar geen draagvlak voor is. Als je je open en kwetsbaar opstelt en laat zien dat je flexibel bent, kom je veel verder.’ Ilse merkt in de gemeente dat de bereidheid om de koers bij te stellen, bij de inwoners vertrouwen heeft gewekt voor de toekomst. ‘Al met al liep het wat anders dan we van tevoren gepland hadden. Maar het heeft ons ook veel opgeleverd. Inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties blijven nu enthousiast om mee te denken. Hoe we het bij de RES hebben aangepakt, biedt ons veel credits bij andere processen. En het leuke is ook dat de verschillende maatschappelijke organisaties elkaar nu beter leren kennen, doordat wij ze samen aan tafel hebben gevraagd. Ze spreken elkaar aan en zoeken nog meer samenwerking. Een mooi effect van participatie, dat we ook steeds meer bij onze inwoners hopen te bereiken.’
Meer informatie
De RES-regio Hoeksche Waard wordt gevormd door gemeente Hoeksche Waard, provincie Zuid-Holland, waterschap Hollandse Delta, woningcorporatie HW Wonen en netbeheerder Stedin. Ook inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en volksvertegenwoordigers worden nauw betrokken. www.gemeentehw.nl/res
Ilse Voogt, Projectleider RES regio Hoeksche Waard & Adviseur Duurzaamheid gemeente Hoeksche Waard
ilse.voogt@gemeentehw.nl
Martin Roobol, Opgaveregisseur Duurzaamheid gemeente Hoeksche Waard
martin.roobol@gemeentehw.nl
Over de foto
Deze foto is van een bijeenkomst die voor de coronacrisis plaatsvond.