Het telen van zacht fruit – zoals bessen, frambozen of aardbeien – wordt in ons land moeilijker. ‘Dat komt doordat het weer steeds extremer lijkt te worden’, zegt Rini Kusters, die voornamelijk rode bessen kweekt. ‘Als telers kunnen wij daar slecht mee dealen. Het is vaak te heet of juist te koud. Ook harde wind, regen of hagelstenen beschadigen ons fruit. Twee jaar geleden verloor ik daardoor 60% van mijn oogst. Dat heeft mij veel geld gekost.’

Prima oogst

Rini wilde zijn fruit beter beschermen. Maar aan de gebruikelijke tunnels van plastic folie kleven nadelen: ze zijn lelijk, niet duurzaam en niet windbestendig. Bovendien is het opzetten en afbreken veel werk. De oplossing vond Rini bij collega-teler Piet Albers: hij kweekte zijn frambozen dit jaar onder zonnepanelen. En met succes. Het leverde hem een prima oogst op. Rini was direct geïnteresseerd, vertelt hij. ‘Alles viel op z’n plaats. Teelt onder zonnepanelen biedt mijn bedrijf commerciële kansen en ik kan nog verduurzamen ook.’

Dubbelfunctie

Piet Albers bracht Rini in contact met Willem de Vries van GroenLeven, ontwikkelaar van innovatieve zonne-energieprojecten. ‘Wij zoeken graag de dubbelfunctie met een zonneproject, bijvoorbeeld op daken, parkeerplaatsen of industrieterreinen’, zegt Willem. ‘Zo dragen we bij aan energietransitie zonder daarbij vruchtbare grond of natuur op te geven.’ Fruitteelt onder zonnepanelen of ‘agri-PV’ is een mooi voorbeeld van zo’n dubbelfunctie. Het levert de teler voordelen op, het draagt bij aan energietransitie, en dus aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord, en het kost geen extra ruimte.

Commerciële teelt

Hoe gaat het precies in z’n werk? Willem: ‘We kijken eerst samen met de teler of een project voldoet aan de voorwaarde dat het een win-winsituatie is. De installatie is, door de innovatie, duurder dan een standaard zonnepark. Daarom plaatsen we die alleen boven commerciële teelt. Het moet de teler ook echt voordelen opleveren, dus het klimaat onder de panelen moet beter zijn dan bij teelt op de conventionele manier. Als aan deze en andere voorwaarden wordt voldaan, gaan we aan de slag. Wij vragen samen met de teler vergunningen aan, we plaatsen de panelen en verzekeren en onderhouden die. Dat kost de fruitteler niks. Wij leggen er in deze ontwikkelingsfase op toe, maar in de toekomst moet het product winstgevend worden. Bij Rini Kusters hebben we intussen de panelen en materialen besteld. We gaan begin volgend jaar bouwen, zodat alles op tijd klaar is voor de bessenteelt in 2021.’

Minder spuiten

Rini is enthousiast. ‘We hebben afgelopen jaar een proef gedaan met positieve resultaten. Een voordeel, naast de bescherming van het fruit, is dat het bij extreme hitte in de zomer onder de panelen koeler blijft. Dat is goed voor het fruit, maar ook voor de plukkers. Bovendien is het droger onder de panelen. Dat betekent minder kans op schimmel, waardoor ik wel 60% minder hoef te spuiten. Ook dat is duurzamer. Je moet wel de beregening goed op orde hebben. Ik bereid daarvoor nu een heel nieuw, computergestuurd systeem voor. Ik zie dit echt als een kans voor mijn bedrijf. Vooral vanwege de business, daar ben ik eerlijk in. Maar de verduurzaming telt voor mij ook zwaar mee.’

Lichtdoorlatend

Zitten er nadelen aan fruitteelt onder zonnepanelen? ‘Hoe donkerder de panelen, hoe meer stroom ze opleveren’, zegt Willem de Vries. ‘Maar fruit heeft licht nodig. We zoeken samen met Wageningen University & Research naar een goed evenwicht tussen stroomopbrengst en fruitoogst. Bij Piet Albers hebben we ontdekt dat lichtdoorlatende panelen weliswaar wat minder stroom opleveren, maar wel een betere oogst. Die panelen gaan we nu ook plaatsen bij Rini Kusters. Zonnepanelen in een openveldopstelling, dus zonder dubbelfunctie, zijn goedkoper. Maar we zijn een klein land en moeten goed omgaan met de ruimte. Wij zien toekomst in commerciële teelt onder zonnepanelen. Ook als de stroom daardoor een klein beetje duurder wordt. Maar die keuze moet je als samenleving wel willen maken.’

Applaus

Volgend jaar staat bij Rini Kusters zo’n anderhalve hectare grond vol rodebessenstruiken onder zonnepanelen. Dat wordt nog uitgebreid tot drie hectare. Daarmee levert zijn bedrijf dan duurzame stroom voor ongeveer 900 gezinnen. ‘Dat zijn twee dorpen hier in de buurt.’ Hoe kijken buurtbewoners aan tegen het project op Rini’s bedrijf? ‘Ik vind het belangrijk dat mijn omgeving erachter staat’, zegt hij. ‘Elke teler die dit wil, adviseer ik om het project goed voor te bereiden en te zorgen voor draagvlak in de buurt. Wees open over je plannen, dan hebben mensen er begrip voor. Ik heb een informatieavond gehouden voor de buurtbewoners. Daar kwamen veertig mensen op af. We heb alles uitgelegd en iedereen was positief: de avond eindigde zelfs met applaus. Ik zorg dat alles er netjes uit komt te zien, je kunt de panelen van de weg af niet zien. Er wordt een windscherm geplaatst, er komt een bijenweide en een rij perenbomen. Dat ziet er mooi uit en is bovendien goed voor de biodiversiteit. Kringlooplandbouw is de toekomst voor de fruitteelt. Ik ga het ook proberen met pruimen en misschien kersen. Ik ben mijn bedrijf helemaal opnieuw aan het uitvinden. Dat is spannend, maar ik geloof er echt in.’

Bekijk een video met Rini Kusters

Let op: u verlaat deze website. Google zal cookies plaatsen