Er is volop bedrijvigheid op de kleigrond in Dorkwerd, nét boven stad Groningen. Gestaag verrijzen er ruim 24.000 geavanceerde zonnecollectoren, die een deel van de Groningse huishoudens aan de noordwestkant van de stad vanaf 2024 van duurzame warmte zullen voorzien. ‘De aanhoudende regen van de afgelopen tijd maakt het ons niet makkelijk op deze modderige ondergrond’, constateert Marloes Ariëns, projectleider gebiedsontwikkeling bij K3. ‘Dat leidt tot wat vertraging in de bouw van het zonnepark.’ Toch laat zij zich hier niet door uit het veld slaan: het verloop van dit project is wel vaker ingewikkeld geweest. ‘Wat we hier doen is echt nieuw’, zegt Marloes. ‘Dan is het logisch dat je onverwachte uitdagingen tegenkomt. Maar dankzij de nauwe samenwerking tussen alle betrokken bedrijven en overheden konden we toch steeds stappen vooruitzetten.’
Mix van bronnen is beste voeding warmtenet
Even terug naar hoe het begon. Rond 2017 wil gebiedsontwikkelaar K3 een voormalig baggerdepot van dochteronderneming GrondbankGMG bij Dorkwerd duurzaam gaan inrichten. Ze overwegen, in samenwerking met zonne-ontwikkelaar Novar (toen nog Solarfields), de aanleg van een zonnepark om stroom op te wekken. Tegelijkertijd is WarmteStad – publiek warmtebedrijf van gemeente en Waterbedrijf Groningen – op zoek naar bronnen om zijn warmtenet verder te verduurzamen. Naast restwarmte van datacenters, aquathermie en de WarmteCentrale Zernike is WarmteStad op zoek naar duurzame bronnen voor het warmtenet. Marloes: ‘Zo kregen wij de concrete vraag van WarmteStad of ons zonnepark warmte zou kunnen leveren in plaats van stroom.’
Die optie bleek de moeite van het onderzoeken waard, vooral omdat het baggerdepot vlak bij het warmtenet van WarmteStad ligt. ‘Ons bedrijf zag dit als een unieke kans’, zegt Bas Bolomey van Novar. ‘We hebben een enorme opgave in ons land om warmtenetten te verduurzamen. We zullen alle bronnen die we hebben, moeten benutten om die slag te kunnen maken. Om het hele jaar constant warmte te kunnen leveren, heb je een mix van duurzame bronnen nodig om het net te voeden. Zonthermie komt in een systeem van meerdere bronnen goed tot zijn recht. Als je bijvoorbeeld alleen zonthermie als bron gebruikt, moet je veel warmte opslaan. De zon schijnt immers vooral in de zomer, en de warmte heb je grotendeels in de winter nodig. WarmteStad kiest nu voor een combinatie van een innovatief seizoensopslagsysteem, restwarmte van datacenters, WarmteCentrale én zonthermie als duurzame bronnen van de toekomst. Groningen is hiermee echt toonaangevend. De toekomst van warmtenetten ligt in een combinatie van bronnen, ook om te kunnen koelen.’
Gezamenlijke intentie is belangrijk
Na een intensieve onderzoeksfase naar de haalbaarheid, en na goedkeuring door de provincie (de eigenaar van de grond), sloten WarmteStad, K3 en Novar een intentieverklaring, waarmee het project van start kon gaan. ‘Zo’n gezamenlijke intentie is belangrijk’, vindt Marloes. ‘Omdat je je daar allemaal aan verbindt, geeft dat de zekerheid om te kunnen investeren.’ Nadat de provincie de vergunning voor het project had verleend en in 2019/2020 een SDE-subsidie was verkregen, startte de aanbesteding voor de bouw van het zonthermiepark. ‘Ook daarvoor hebben we veel afgestemd met WarmteStad, we worden immers letterlijk aan elkaar verbonden’, vertelt Marloes. ‘Hoe warm moet het water zijn dat we leveren, hoe wordt het aangesloten op het bestaande warmtenet, voor hoe lang gaat WarmteStad het water afnemen, welke verplichtingen hebben we naar elkaar? Alle afspraken daarover liggen vast in een ‘Heat Purchase Agreement’, die, net als de intentieverklaring, heel belangrijk is geweest voor het vervolg van het project, bijvoorbeeld voor het kunnen maken van een begroting, het rondkrijgen van de financiering en het contracteren van een bouwbedrijf voor het park.’
Omwonenden denken mee over inrichtingsplan
Naast de technische en financiële uitdagingen, is ook goed nagedacht over natuurlijke inpassing van het zonthermiepark in het landschap, benadrukt Marloes. ‘Het baggerdepot is 22 hectare groot. Daarvan gebruiken we 12 hectare voor het zonthermiepark en 10 hectare voor ecologische inrichting. We hebben voor het hele gebied met behulp van een ecoloog en via een intensief traject met omwonenden, een inrichtingsplan gemaakt. Met bijvoorbeeld bloem- en kruidenrijk grasland, verbrede sloten en andere maatregelen om de natuur te versterken.’
Je hebt elkaar nodig
Zoals het er nu uitziet, zal het park tot de zomer van 2024 stapsgewijs operationeel worden. Marloes: ‘Ons park levert met innovatieve zonnecollectoren van TVP Solar hogetemperatuurwarmte die direct geschikt is voor gebruik. Je hebt daar dus geen stroom voor nodig, een groot voordeel met het oog op het overvolle elektriciteitsnet. Alleen op de kleine elektrische aansluiting die we nodig hadden, hebben we al een tijd moeten wachten. Dat leverde, naast het slechte weer, ook wat vertraging op.’ Behalve het plaatsen van de zonnecollectoren, moest ook een technische ruimte worden gebouwd, om het park fysiek aan te sluiten op het warmtenet van WarmteStad. Voor onvoorziene omstandigheden zijn ‘dry coolers’ aangelegd. Die worden alleen ingezet in noodsituaties, om te kunnen koelen als er onverhoopt een keer een overschot aan warmte is.
Wat valt er te leren uit dit project? Marloes: ‘Dat je elkaar als betrokken overheden en bedrijven nodig hebt als je op een rendabele manier een zonthermiepark wilt ontwikkelen. Niemand krijgt dit in z’n eentje voor elkaar. Dankzij de goede samenwerking, en ook het enthousiasme van bestuurders in de gemeente en de provincie Groningen, zijn we gekomen waar we nu staan. Met als resultaat dat de warmtevoorziening in Groningen nog duurzamer wordt. Ik verheug me nu al op de feestelijke oplevering als we over een tijdje kunnen constateren dat het systeem doet wat het moet doen!’
Meer informatie
WarmteStad – Zonthermiepark Dorkwerd
Contactpersoon:
Vivian van de Kamp, K3 v.vandekamp@k3.nl