“We zien in de energietransitie en in meer sectoren, dat geld niet meer het belangrijkste knelpunt is. We hebben plannen en ook middelen, maar daarmee zijn we er nog niet. We hebben gekwalificeerde mensen nodig, de arbeidsmarkt is krap en als we niet uitkijken beconcurreren we elkaar als gemeenten. Het is ook een organisatievraagstuk. De energietransitie doe je niet vanachter je bureau. De samenwerking met maatschappelijke partners, mede-overheden, inwoners en andere belanghebbenden, vraagt om lenigheid. Je moet voortdurend schakelen op zoek naar bestaande initiatieven om daarop aan te sluiten. Dat vraagt om responsiviteit. En soms zijn er tegenstrijdige belangen en conflicten waarvoor dan weer regie nodig is. Voortdurend en per vraagstuk moet je afwegen hoe je je rol kunt nemen. En omdat het elke keer iets anders vraagt van je als gemeente, moet je lenig en wendbaar zijn. De rol van de gemeentesecretaris is aandacht te hebben voor die telkens veranderende rol”.

Elkaar helpen bij de eerste stap

Astrid is sinds kort lid van commissie EKEM (Economie, Klimaat, Energie en Milieu) van de VNG. “Mijn motivatie om lid te worden heeft juist hiermee te maken. Hoe krijgen we uitvoeringskracht in de energietransitie en wat is de rol van de gemeentesecretaris daarin”. Staat het onderwerp op de agenda van de gemeentesecretaris? “Dat is verschillend. Veel gemeenten besteden er aandacht aan. Andere minder. Misschien heeft dat te maken met omvang van de gemeente, bestuurlijke ambities, urgentie of andere oorzaken. Maar het is ook onbekendheid. Er is geld, er zijn opgaven, hoe zet je dan de eerste stap? Daar kunnen we elkaar bij helpen.”

In Nijmegen is de zogenaamde ‘opgavetrekker’ verantwoordelijk. Rond belangrijke maatschappelijke opgaven zijn teams ingericht die kennis en partners binnen en buiten de gemeente bij elkaar brengen om met elkaar het vraagstuk verder te brengen. De bestuurlijke en de ambtelijke opdrachtgever werken samen met de ‘opgavetrekker’. “Ik stuur samen met directie en MT op die grote maatschappelijke opgaven, stimuleer en help als dat nodig is. Ik kijk of er vraagstukken zijn waar bestuurlijke keuzes moeten worden gemaakt. Ik zie mijzelf vooral als de hoeder van ‘opgavegericht werken’, doet het systeem wat het moet doen?”

Energietransitie is sexy

Er is binnen de Groene Metropool Regio Arnhem-Nijmegen een netwerk-directie, waarin alle gemeentesecretarissen zitten, Astrid is daar voorzitter van. “Op bestuurlijk niveau wordt nagedacht wat de ambities zijn, beleidsmedewerkers hebben verstand van de inhoud en wat er moet gebeuren, de regie en het organiserend vermogen liggen bij de netwerk-directie. Zo hebben we recent onderzoek laten doen naar beschikbare en nodige menskracht voor de uitvoering. Om meer mensen te kunnen vinden, werken we steeds meer in regionaal verband samen. Denk daarbij concreet aan een pool van mensen die flexibel inzetbaar zijn en aan kennisuitwisseling via een kennisbank. Verder willen we het soms stoffige overheidsimago van ons afwerpen om de gemeente aantrekkelijk te maken voor jonge maatschappelijk geëngageerde medewerkers. Juist de energietransitie is een sexy onderwerp waarin mensen daadwerkelijk maatschappelijk van betekenis kunnen zijn. We willen in de regio kansen bieden aan medewerkers die op verschillende plekken kennis willen opbouwen en gaan ze zo benutten voor de hele regio. Het gesprek om handjes te organiseren is op gang gekomen met de bestuurders en de RES-organisatie”.

Op de vraag wat er allemaal al goed gaat aarzelt Astrid even. “We doen heel veel, wij zijn bijvoorbeeld al ver met de wijkaanpak voor de warmtetransitie en we hebben al heel vroeg afspraken gemaakt met de netbeheerders om te zorgen dat netcongestie geen vertraging oplevert voor de grote ontwikkelingen in Nijmegen. Er worden mooie stapjes gezet, maar het is complex en taai. Je bent druk bezig met jouw opgaven, de wereld om je heen is in beweging, denk je er te zijn, is er weer van alles verschoven. Hoe ga je daar dan mee om? Je moet je soepel blijven bewegen en anticiperen. Het vraagt om een wendbare organisatie en ook wendbaar bestuur”.