‘De wereld houdt niet op bij jouw gemeentegrens’

02-09-2021
2478 keer bekeken

Je kiest in je lokale energieplannen bewust voor besparing en zon op dak, niet voor windmolens. Hoe leg je het dan aan je inwoners uit als buurgemeenten in de RES zoekgebieden voor wind aanwijzen vlak langs jouw gemeentegrens? De gemeente Veenendaal (RES Foodvalley) deelt haar ervaringen.

Al in 2017 startte Veenendaal het Programma Energieneutraal met als doel op termijn als gemeente evenveel energie op te wekken als te gebruiken. ‘Daar konden we met de RES prima bij aanhaken’, vertelt programmamanager Anne Westhoff. ‘Bovendien waren we al gewend om in Foodvalley regionaal samen te werken. Ook dat was dus niet nieuw voor ons. Omdat wij in Veenendaal al langer bezig waren met energietransitie konden we in de RES zelfs een voorlopersrol vervullen, zeker als het gaat om samenwerking met het bedrijfsleven.’ Dat gold ook op het gebied van communicatie en participatie, vult communicatieadviseur Antoinette Kooistra aan. ‘Wij hadden rond energietransitie en besparing al verschillende goedwerkende communicatiemiddelen om doelgroepen als inwoners en bedrijven te bereiken. Bijvoorbeeld onze website en de gemeentepagina in de lokale krant. Energietransitie was dus ook voor onze inwoners niet ineens iets geheel nieuws.’

Onrust

Toch kregen de zoekgebieden voor wind in de RES het zwaar te verduren in de gemeente. Anne: ‘Wij hebben in onze Veenendaalse energieplannen bewust gekozen voor een focus op energiebesparing en zon op dak. Voor windmolens biedt onze dichtbevolkte gemeente geen ruimte. Dat hebben wij ook altijd zo gecommuniceerd. Uit het gezamenlijk stakeholdersoverleg in de RES is wel een aantal zoekgebieden voor wind naar voren gekomen in omliggende gemeenten, bijvoorbeeld Renswoude, vlak bij onze gemeentegrens. Dat leidde tot veel onrust in onze gemeente. Het ‘frame’ was dat die windmolens er al bijna stonden. De RES was daarbij voor inwoners de boosdoener. We kregen vragen als: hoe dicht zouden die windmolens bij onze woningen komen te staan? En: kon onze gemeenteraad dit niet tegenhouden?’

Maar als gemeenteraad ga je nu eenmaal niet over het beleid van je buurgemeenten, vervolgt Anne. ‘Gemeenteraadsleden stelden onze wethouder de vraag wat je wél kunt doen om invloed uit te oefenen in andere gemeenten. Er zijn in onze gemeenteraad bij ons eigen raadsbesluit over de RES amendementen aangenomen over de minimale afstand tot woonwijken. Die zijn gericht op de RES 2.0 en op het zoekgebied bij een buurgemeente. De ingediende amendementen zijn door de RES-regio allemaal verzameld en gedeeld. Ons college had, na alle commotie bij onze inwoners, al eerder een brief gestuurd aan het college van Renswoude met onder andere het verzoek om ook het belang van de betrokken inwoners van Veenendaal mee te nemen in het participatieproces. Maar besluitvorming over zoekgebieden is aan de betrokken gemeente, niet aan ons en ook niet aan de regio. Zo werkt het Huis van Thorbecke.’

Afstemmen en informeren

Is dat een ‘weeffout’ in de RES? ‘Zo zou ik het zeker niet willen noemen’, zegt Antoinette. ‘De RES drukt je met de neus op de feiten dat de wereld niet ophoudt bij jouw gemeentegrens. Wij hebben hierdoor geleerd dat we op weg naar de RES 2.0 nog veel intensiever moeten overleggen en afstemmen met buurgemeenten. Bovendien proberen we nog meer onze eigen inwoners zo goed mogelijk te informeren, niet alleen over onze eigen plannen, maar ook over die van buurgemeenten. Zodat ze vroegtijdig op de hoogte zijn van wat er speelt en bijvoorbeeld gebruik kunnen maken van informatieavonden of inspreekmomenten, eventueel ook in omliggende gemeenten.’

Functiecombinaties

Nu de RES’en concreter worden, wordt regionale samenwerking steeds belangrijker, benadrukt Anne. ‘En dan niet alleen als het gaat om energietransitie, maar juist ook in de combinatie met andere functies als woningbouw, klimaatadaptatie of waterberging. Als de ene gemeente een zoekgebied voor windenergie langs de gemeentegrens aanwijst, kan de buurgemeente niet vlak over de grens aan de andere kant een woningbouwlocatie plannen. Je zult echt samen moeten optrekken en functies moeten combineren, zodat we de schaarse ruimte in ons land optimaal benutten.’ Antoinette is daarom blij dat het gezamenlijke communicatieoverleg in RES-regio Foodvalley op weg naar de RES 2.0 blijft bestaan. ‘De praktijk zal, naast een lokale aanpak, blijven vragen om gebiedsgerichte communicatie en participatie. Ook weerstand en draagvlak houden zich niet aan gemeentegrenzen.’

Transitievisie Warmte

In de Veenendaalse gemeenteraadsvergadering van eind juni stonden de RES 1.0, het nieuwe programmaplan Veenendaal Energieneutraal én de Transitievisie Warmte op de agenda. Ook dat was een bewuste keuze, zegt Anne. ‘Alles hangt immers met elkaar samen. We waren toch bezig met de RES en het programmaplan, daarom hebben we met de Transitievisie Warmte meteen maar doorgepakt. De link met de RES is ook op het gebied van warmte duidelijk. In Veenendaal hebben wij weinig warmtebronnen, daarin werken we eveneens regionaal samen. Zo doen we bijvoorbeeld gezamenlijk onderzoek naar bodemwarmte.’ De ingediende plannen zijn allemaal goedgekeurd door de gemeenteraad. Anne: ‘Er waren complimenten dat alles mooi volledig en goed gestructureerd in elkaar zat. Verder ging, niet geheel onverwacht, veel aandacht naar de windturbines. De gemeenteraad heeft de RES 1.0 vastgesteld zonder het voorlopig zoekgebied wind in Renswoude, overigens net als Renswoude zelf. We gaan de komende periode in de regio Foodvalley samen kijken hoe we hiermee verder gaan.’

Wakker geschud

Ondanks de uitdagingen zien Anne en Antoinette de toekomst optimistisch tegemoet. Antoinette: ‘Door wat er met wind is gebeurd, zijn mensen wakker geschud en zich ervan bewust geworden dat we die windturbines misschien niet willen, maar dat er dan wel iets anders nodig is. Belangrijk is ook dat je steeds weer communiceert dat niet alles in één keer hoeft. Je wordt niet energieneutraal van vandaag op morgen. We zetten telkens kleine stappen op weg daarnaartoe.’ ‘Ik heb ook vertrouwen in de toekomst’, vult Anne aan. ‘We gaan als gemeenten en als regio een langdurig traject met elkaar aan. Daar leggen we nu de bodem voor, waarop we bovenlokaal en regionaal stapsgewijs kunnen voortbouwen.’

Meer informatie

Programmaplan Veenendaal Energieneutraal 2022-2025

RES 1.0 Foodvalley

Transitievisie Warmte Veenendaal

Contactpersonen:

Anne Westhoff, programmamanager Energie- en Warmtetransitie gemeente Veenendaal

anne.westhoff@veenendaal.nl

Antoinette Kooistra, projectleider communicatie gemeente Veenendaal

antoinette.kooistra@veenendaal.nl

 

Voor raadsleden, statenleden en AB-leden van waterschappen
Ontdek een pagina vol informatie over hoe je je rol als volksvertegenwoordiger kunt vervullen als het gaat om de RES, met verwijzing naar achtergronddocumentatie en handige links. www.regionale-energiestrategie.nl/volksvertegenwoordigers

Afbeeldingen

Cookie-instellingen