Hoe kan ik mijn omgeving betrekken bij energieprojecten?

De RES’en hebben grote invloed op de leefomgeving. Ze blijken in de praktijk een vliegwiel te zijn voor vernieuwing op het gebied van participatie en de ‘doe democratie’. Tegelijkertijd is de RES-opgave slechts één van de opgaven naast bijvoorbeeld woningbouw, mobiliteit, natuur en landschap, klimaatadaptatie en landbouw. Participatie raakt dus ook niet alleen de RES en moet worden afgestemd op de participatie die bij de integrale besluitvorming plaatsvindt.

Vraaggestuurde theorie, concrete werkvormen en praktijkverhalen over participatie vind je op de website energieparticipatie.nl. 
 

Meer weten?

Wat is lokaal eigendom?

Lokaal eigendom betekent dat bewoners en/of bedrijven uit de lokale gemeenschap eigenaar of mede-eigenaar zijn van een zonneveld of windmolen. Dat eigendom is vaak een collectief eigendom, vaak in de vorm van een coöperatie. In het Klimaatakkoord is afgesproken gelijkwaardig samen te werken in de ontwikkeling, bouw en exploitatie van hernieuwbare energie. Door te streven naar 50% lokaal eigendom krijgen lokale gemeenschappen zeggenschap over de energietransitie en houden we de opbrengsten lokaal. Als mensen uit de lokale gemeenschap het zonnepark of de windmolen bouwen zijn zij bovendien van nature betrokken bij die gemeenschap. Hun aanpak is erop gericht om de omgeving goed te betrekken bij het project en de lusten en de lasten zo eerlijk mogelijk te verdelen. Dat schept vertrouwen en is de basis voor goed overleg.

Meer weten?

Hoe zorg je voor 50% lokaal eigendom?

Het streven naar lokaal eigendom is een inspanningsverplichting. Dat wil zeggen dat de initiatiefnemer de verplichting heeft om zich in te spannen om (een deel van) het project in lokaal eigendom te realiseren. Die inspanningsverplichting kan een gemeente, provincie of RES-regio alleen opleggen aan een initiatiefnemer als dit vastgelegd is in beleid dat door de gemeenteraad/Provinciale Staten is vastgesteld. Daarbij moet aangegeven zijn hoe die inspanningsverplichting eruit ziet en welke stappen daarbij gezet moeten worden.

Om projecten daadwerkelijk in lokaal eigendom gerealiseerd te krijgen, is het nodig om de inspanningsverplichting en de wensen en ambities van een gemeente, goed vast te leggen in lokaal beleid dat is vastgesteld door de gemeenteraad. Daarmee geeft een goede borging in beleid, gemeenten en provincies meer middelen in handen om te sturen op lokaal eigendom en biedt het houvast om plannen die zonder lokaal eigendom ingediend worden, bij te sturen. Bovendien geeft het opnemen van lokaal eigendom in gemeentelijk beleid zowel de samenleving als markt duidelijkheid over welke rol lokaal eigendom speelt in de regionale energietransitie. We zien in de praktijk dat dit werkt en op deze manier meer projecten in lokaal eigendom gerealiseerd worden.

Meer weten?

Wat is financiële participatie?

Bij financiële participatie investeert de omgeving in het project en/of ervaart de voordelen van de opbrengsten van het project voor duurzame opwek. Er zijn verschillende mogelijkheden om financiële participatie vorm te geven. Welke vorm het meest geschikt is, is afhankelijk van het project en het type omgeving.

• Mede-eigenaarschap, bijvoorbeeld via een energiecoöperatie;
• Inwoners of bedrijven kunnen financieel deelnemen, bijvoorbeeld via aandelen of obligaties in een wind- of zonneproject;
• Er kan een omgevingsfonds opgezet worden. Een deel van de financiële opbrengsten winsten kunnen via dit fonds ingezet worden ten behoeve van de omgeving. Bijvoorbeeld voor natuurontwikkeling, een nieuw buurthuis of sportvelden;
• Met een omwonendenregeling ontvangen mensen die in de directe omgeving wonen een indirect voordeel. Bijvoorbeeld met korting op stroom afkomstig uit het project of door investeringen in het verduurzamen van hun woning.

Meer weten?

Hoe betrek ik jongeren bij de RES?

JongRegio zet zich als organisatie in om de stem van de jongeren mee te laten klinken in beleidsvorming, zoals bij de Regionale Energiestrategieën (RES). Jongeren (12 tot en met 30 jaar) zijn daarin vaak nog ondervertegenwoordigd.

Jongeren en jong werkenden hebben belang bij toekomstbestendige RES’en, het gaat immers om hun leefomgeving en hun energievoorziening. Ook gaat het overgrote deel van de energietransitie in hun werkende levens plaatsvinden. Belangrijke keuzes daarover worden nu gemaakt, dus jongeren en jong werkenden moeten nu mee kunnen praten.

Uit onderzoek in 2020 van I&O Research in opdracht van het Nationaal Programma RES is gebleken dat jongeren actief mee willen denken over de energietransitie. Maar dan wel via sociale media, enquête, email, brief of school. JongRegio heeft in elke regio een jongerenvertegenwoordiger die, samen met de bestuurders in de regio, de belangen behartigt van de jongeren.

Meer weten?

Hoe ga ik om met desinformatie?

Desinformatie kan zich in verschillende contexten manifesteren. Hoe herken je desinformatie en kun je feit en onderscheiden? In het werkblad Desinformatie staan praktische richtlijnen om effectief te kunnen omgaan met desinformatie, zowel proactief als reactief.

Meer weten?

Hoe communiceren we landelijk over de RES?

In de 'Van Hoe naar Zo' campagne laten we zien hoe gemeenten, inwoners, grote en kleine bedrijven in heel Nederland de omslag maken naar schone energie. De campagne draait mee in de landelijke klimaatcampagne van het Rijk 'Zet ook de knop om'.

Meer weten?