In de regio’s Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid zijn de RES’en volop in uitvoering. De twee RES-regio’s werken daarin nauw met elkaar samen. Zo is vorig jaar in beide regio’s besloten een herijking te gaan uitvoeren. Waarom? Roos Peeters, programmamanager Noord-Holland Zuid: ‘In allebei de regio’s publiceerden we eind 2022 een RES-monitor en begin 2023 een voortgangsrapportage. Daarin constateerden we dat de kaders en uitgangspunten van de RES 1.0 nog steeds voldoen, maar dat er op de kaart van de zoekgebieden voor wind en zon intussen wel het een en ander is veranderd, net als in de wereld om ons heen. Daarom hebben de twee stuurgroepen besloten dat het een goed moment was om in een RES-herijking de wijzigingen op een rij te zetten. Daarmee scheppen we duidelijkheid voor de RES-partners, voor netbeheerders én voor inwoners en andere belanghebbenden.’
Zoekgebieden veranderen, RES-kaders en ambities niet
Hoe pak je nu het maken van zo’n herijking aan? ‘We hebben er eerst in de RES-overleggen in de regio’s uitgangspunten voor geformuleerd’, vertelt Wies Thesingh, programmamanager Noord-Holland Noord. ‘Voor beide RES-regio’s is een vergelijkbare uitgangspuntennotitie opgesteld, waarin staat wat de reikwijdte van de herijking is. Waar gaat die wel over en waarover niet? Hoe gaan we het proces inrichten? Wie speelt welke rol?’ De colleges van alle gemeenten, Gedeputeerde Staten en de dagelijkse besturen van de waterschappen hebben de uitgangspuntennotities voor de zomer van 2023 vastgesteld. Gemeenteraden, Provinciale Staten en de algemene besturen van de waterschappen hoefden hierover niet te besluiten, legt Wies uit. ‘Dat komt doordat we de bestaande afspraken uit de RES 1.0 niet wijzigen. De ambities en de kaders blijven gelden. Onze Herijking RES 2024 wordt geen nieuwe RES, het gaat alleen over wijzigingen op de kaart. Het is dus in feite een addendum bij de RES 1.0.’ De raden, Staten en algemeen besturen zijn wel geïnformeerd over de uitgangspunten en het verdere proces.
‘Afgelopen najaar zijn we, op basis van de uitgangspuntennotities, het herijkingsproces gestart’, vervolgt Roos. ‘De gemeenten zijn gaan inventariseren of er in de zoekgebieden voor zon en wind in hun gemeente iets verandert en zo ja wat. Dit kan zijn door de uitwerking en concretisering van de zoekgebieden, maar inwoners en andere belangstellenden konden ook nieuwe initiatieven indienen.’ ‘Er zijn inderdaad nieuwe zoekgebieden bij gekomen’, vult Wies aan. ‘Bijvoorbeeld door projecten vanuit het programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER). Of door waterschappen die hun assets aandragen als zoekgebied voor duurzame projecten. Zoekgebieden kunnen ook veranderen, van zon naar wind of andersom. In een aantal gebieden is minder draagvlak voor zon op agrarische gronden, en meer draagvlak voor wind.’
Puzzelen over besluitvorming
Voor alle initiatieven geldt dat de gemeente de afweging maakt of ze worden toegevoegd op de kaart van zoekgebieden. Zij kregen tot half december 2023 de tijd om in het college een besluit te nemen over de gewijzigde zoekgebieden, om die vervolgens bij de RES-regio in te dienen voor de herijking. Nadat de informatie vanuit de gemeenten binnen was, pakten de RES-regio’s meteen door. ‘In de week voor de kerstvakantie heeft een consortium van adviesbureaus alles bij elkaar gebracht’, vertelt Roos. ‘En in januari hebben we dat op een rij gezet in een concept-herijkingsdocument. Dat document is in februari door het Bestuurlijk Overleg in beide regio’s besproken en vrijgegeven voor lokale besluitvorming. We maken het nu – maart 2024 - gereed voor besluitvorming in de gemeenten, provincie en waterschappen.’
Hoe die besluitvorming het best kan plaatsvinden, was nog wel een puzzel, aldus Wies en Roos. ‘We hebben daarvoor gespard met bestuurders en ambtenaren en bijvoorbeeld ook met de griffiers van de gemeenten’, zegt Wies. ‘De vraag is hoe je zorgt voor optimale democratische legitimiteit en een pragmatische aanpak. Wat is de bevoegdheid van de gemeenteraden bij de RES? En hoe gaan we om met de verschillen tussen gemeenten? Er zijn namelijk ook gemeenten waar niets is veranderd in de zoekgebieden. Moeten de raden daar dan ook een besluit over nemen? Voor dat soort vraagstukken hebben we mogelijke oplossingen en scenario’s aangedragen, waarover onze bestuurlijke opdrachtgevers beslissingen hebben genomen.’
De uitkomst daarvan is dat in gemeenten waar de zoekgebieden niet veranderen, het college besluit over de herijking. ‘De raden hebben destijds de RES 1.0 en de borging in het omgevingsbeleid vastgesteld’, zegt Wies. ‘Omdat daar in deze gemeenten niets aan verandert, is een raadsbesluit nu niet nodig. Het is wel belangrijk dat het college de raad informeert over de Herijking RES 2024, om de raad goed betrokken te houden.’ In gemeenten waar zoekgebieden veranderen, is wél een raadsbesluit nodig. Roos: ‘De gemeenteraden stellen de wijzigingen binnen hun eigen gemeente dan vast en nemen de wijzigingen mee bij de borging in het omgevingsbeleid.’ Na besluitvorming in de gemeenten, wordt de herijking ook nog ter vaststelling voorgelegd aan de waterschappen en als laatste aan Provinciale Staten.
Milieugevolgen in kaart brengen
Om inzicht te krijgen in de gevolgen van de RES voor natuur, milieu en landschap, deden de Noord-Hollandse RES-regio’s voor de RES 1.0 mee aan een pilot RES en milieueffectrapportage vanuit NP RES. De RES 1.0 is toen voor advies aan de commissie mer voorgelegd. De zoekgebieden wind uit de RES 1.0 zijn vastgelegd in de Provinciale Omgevingsvergunning. Daarvoor is destijds een plan-MER uitgevoerd. Hoe gaat dat nu met de wijzigingen van de zoekgebieden? ‘De wijzigingen van de wind-zoekgebieden moeten landen in de Provinciale Omgevingsverordening Noord-Holland 2022’, zegt Roos. ‘Hiervoor voert de provincie een plan-MER uit voor de wind-zoekgebieden.’ Daarnaast vindt, bij het vastleggen in het omgevingsbeleid, per project een MER-beoordeling plaats. Zo ontstaat dus overal inzicht in relevante milieueffecten.’
Kijk ook verder dan 2030
Volgens planning zal de herijking komend najaar definitief zijn vastgesteld, de gemeenten en de waterschappen besluiten vóór de zomervakantie, Provinciale Staten in november. Daarna gaan gemeenten aan de slag om nieuwe zoekgebieden te borgen in het omgevingsbeleid, om in 2025 vergunningen te kunnen verlenen. Hebben Roos en Wies nog tips voor andere regio’s die met een herijking aan de slag gaan? ‘Belangrijkste advies is: houd het praktisch,’ zegt Wies. ‘Alle RES-partners werken hard aan de uitvoering van de RES, een groot en zwaar proces voor een herijking leidt daarvan af. En kijk ook verder dan 2030, want dan is de opgave voor opwek van hernieuwbare energie nog veel groter. Toon lef en doe het samen, kijk bij de herijking wat wél kan en probeer opgaven te combineren. Dan kunnen we een heel eind komen!’
Meer informatie
Contact