Wie op dit moment – juni 2023 – door Haaksbergen wandelt, kan maar zo installateurs zonnepanelen zien leggen op het dak van een huurwoning. ‘Woningbouwcorporatie Domijn is in januari begonnen met vier woningen per week’, vertelt Alissa Zuijdgeest, medewerker duurzaamheid bij de gemeente. ‘Intussen krijgen nu wekelijks acht huurhuizen zonnepanelen.’ Uiteindelijk zullen ongeveer 1400 panelen hun weg vinden naar het dak van een huurder, met een totaal vermogen van zo’n 500 duizend Wattpiek. ‘Helemaal in de geest van de Regionale Energiestrategie zijn we actief op alle fronten’, glimlacht wethouder Pieter van Zwanenburg.
In gesprek met de woningcorporatie
Deze actie kwam tot stand toen vorig jaar de eerste signalen kwamen over dreigende energiearmoede, zegt Pieter. ‘Collega’s uit verschillende disciplines kwamen in een taskforce bij elkaar om duurzame oplossingen te bedenken voor inwoners die in de knel zouden komen. Gelukkig werken bij onze gemeente vrijdenkers als Alissa en haar collega Niels Busschers. Zij bedachten, samen met hun collega’s uit het sociaal domein, het idee om via verduurzaming van huurwoningen te zorgen voor lagere energielasten voor huurders.’ De aanleiding daarvoor was de specifieke uitkering (SPUK) van een half miljoen euro die de gemeente van het Rijk kreeg om energiearmoede aan te pakken, aldus Alissa. ‘Uit onderzoek blijkt dat 87% van de mensen die te maken krijgen met energiearmoede, in een huurwoning woont’, zegt zij. ‘En het overgrote deel daarvan huurt bij een woningcorporatie. Daarom zijn wij in gesprek gegaan met Domijn, de corporatie in Haaksbergen, om te kijken hoe we dit samen konden aanpakken.’ De woningcorporatie stond positief tegenover het plan van de gemeente om huurwoningen via zonnepanelen te verduurzamen, waardoor tegelijkertijd de energierekening voor de huurders met zo’n 30 tot 80 euro per maand omlaag zou gaan. ‘Samen met Domijn hebben we een panklaar plan gemaakt en aan de gemeenteraad voorgelegd’, zegt Pieter. ‘De raad omarmde het enthousiast. Toen konden we aan de slag.’
Huurder kan vier gratis zonnepanelen krijgen
Dat ging heel snel. De gemeenteraad was eind oktober akkoord. Drie maanden later, in januari, werden de eerste panelen gelegd. De gemeente nodigde in de tussentijd alle huurders - dus ook die van particuliere verhuurders – uit om mee te doen met de regeling. Dat gebeurde onder andere via persoonlijke brieven, advertenties en social media. De eerste maand meldden zich al 180 huurders. Alissa: ‘Er was dus direct animo, al waren dat nog lang niet alle huurders in de gemeente. Sommige inwoners waren wantrouwig, ze konden niet geloven dat ze gratis zonnepanelen zouden krijgen. We hebben ook inloopspreekuren gehouden, veel telefoontjes en appjes met vragen beantwoord en mensen geholpen bij het invullen van het aanvraagformulier.’ De wethouder bracht, samen met sociaalwerkorganisatie Wijkracht, bezoeken aan huishoudens die zich in eerste instantie niet hadden aangemeld. ‘Ik wees mensen er dan op dat ze een cadeautje van ons hadden gekregen, maar dat ze het niet uitpakten. Soms kon ik hen overtuigen, soms niet. Het leverde in elk geval leuke gesprekken met inwoners op, ook over heel andere onderwerpen.’
Kort gezegd komt de regeling erop neer dat de huurder zich aanmeldt. De gemeente checkt vervolgens of de huurder voldoet aan de subsidievoorwaarden, bijvoorbeeld qua inkomen of soort energiecontract. Als dat het geval is, krijgt de verhuurder bericht en neemt die contact op met de huurder om de mogelijkheden te bespreken. ‘De woningcorporatie of particuliere verhuurder vraagt dus de subsidie aan, maar kan dit pas doen als de huurder aan onze voorwaarden voldoet’, legt Alissa uit. ‘Samen met de huurder wordt bepaald wanneer de panelen worden geïnstalleerd en hoeveel het er moeten zijn. Huurders krijgen vier panelen gratis. Als ze er meer willen, moeten ze daarvoor een eigen bijdrage betalen via een kleine verhoging van de huurprijs.’ Het subsidiebudget is niet overschreden, maar wat als dat wel was gebeurd? ‘Dat zou geen probleem zijn geweest’, zegt Pieter. ‘Dan had de gemeente financieel kunnen bijspringen. De gemeenteraad zou daar waarschijnlijk akkoord mee zijn gegaan, we hebben daar mogelijkheden voor. We vinden het belangrijk dat elke huurder die in aanmerking komt voor de zonnepanelen, die ook echt krijgt.’
Goede voorbereiding bepaalt succes
Intussen is de regeling gesloten, maar vanwege het succes ervan denkt de gemeente al na over een vervolg. ‘Het kabinet is van plan hier weer middelen voor beschikbaar te stellen’, zegt Alissa. ‘Eerst moet de Tweede Kamer daar nog over beslissen, en wij bekijken ook zelf hoe dat vervolg er dan uit moet zien. Maar we zouden wel graag doorgaan.’ Wat zijn de succesfactoren van de regeling? ‘Vooral de gedegen voorbereiding’, zegt de wethouder. ‘Het was een zeer doordacht plan. Zowel praktisch als juridisch was alles vooraf helemaal geregeld en afgetimmerd.’ Ook de samenwerking met de woningcorporatie smaakt naar meer. ‘Door die goede samenwerking en het voorbereidende werk van de corporatie hebben we zo snel kunnen doorpakken’, zegt Pieter. Zijn er ook dingen die de gemeente een volgende keer anders wil aanpakken? ‘Ja, met name de administratieve afhandeling’, reageert Pieter. ‘Dit keer hebben de initiatiefnemers, zoals Alissa, ook al het uitvoerende werk gedaan. Dat moet een volgende keer anders. Alhoewel zij en haar collega’s zo betrokken zijn, dat ze het ook het liefst zelf wilden doen.’ Daarnaast kijkt de gemeente nog naar de taal van de aanvraagformulieren, zegt Alissa. ‘We hadden, samen met de collega’s van het Taalhuis, ons best gedaan om die zo eenvoudig mogelijk te houden. Maar voor sommige huurders, bijvoorbeeld nieuwe Nederlanders, was het toch nog te moeilijk.’
Duurzaam perspectief
De gemeente Haaksbergen is trots op de regeling. ‘We maken hiermee echt verschil voor mensen die dat zelf niet kunnen’, vindt Alissa. ‘Als huurder zit je toch meer klem dan als huiseigenaar.’ ‘Bovendien doen we dat toekomstgericht’, vult Pieter aan. ‘De insteek was niet armoede, maar juist op een duurzame manier mensen perspectief bieden.’ Als dank voor hun steun bood Pieter de gemeenteraadsleden tompoezen aan. ‘Het waren wel kleine tompoesjes’, lacht hij. ‘Met de belofte dat de tompoezen groter worden als we de volgende keer nog meer geld krijgen om de regeling uit te voeren.’
Meer informatie
Contactpersoon
Alissa Zuijdgeest, medewerker duurzaamheid gemeente Haaksbergen a.zuijdgeest@haaksbergen.nl