Besluitvorming door alle volksvertegenwoordigers in RES-regio’s is een puzzel. Elke betrokken overheid beslist over beleid en plannen op het eigen grondgebied, maar er is ook samenwerking op het niveau van de RES-regio met een gezamenlijk RES-bod. Daardoor zijn partners van elkaar afhankelijk. Waar beslist iedereen over, wat gebeurt er als er besluiten worden genomen die verschillend zijn, hoe zorg je dat participatie van inwoners de nodige ruimte krijgt, hoe zorg je dat de gemaakte afspraken worden uitgevoerd? Als er tien of twintig gemeenten, provincies en waterschappen samenwerken in een RES-regio is het niet te doen, maar voor de op één na kleinste RES-samenwerking, die van de Alblasserwaard wel. Daar is het mogelijk om in één gezamenlijke raadsvergadering besluiten te nemen.
De ervaringen uit Molenlanden en Gorinchem
Op de agenda van de raden Molenlanden en Gorinchem stond in november 2023 de verkenning windenergie, de zoektocht naar geschikte windlocaties. In het voorjaar waren al de uitgangspunten voor die verkenning vastgesteld door de raden. Uiteindelijk is het de bedoeling om weloverwogen te komen tot een shortlist van potentiële locaties. De twee raden hadden eerder wel tegelijkertijd, maar ieder apart in de eigen raadzaal vergaderd. Deze keer kozen ze ervoor om het niet alleen tegelijkertijd te doen, maar ook gezamenlijk. Griffier van Gorinchem, Hans Sepers, licht toe dat dit “de transparantie bevordert en wellicht verschillende besluiten van raden voorkomt”. Bij de totstandkoming van RES 1.0 waren er door de raden afwijkende besluiten genomen. Dat leverde toen de vraag op hoe je als één RES-regio verder gaat met twee besluiten. “Dat was een nieuwe situatie”, zegt Marjolein Teunissen, griffier van Molenlanden. “We denken al langere tijd na over meer greep van de raad op regionale samenwerking. Maar de RES is toch anders dan een gemeenschappelijk regeling”.
Één gezamenlijke raadsvergadering is wettelijk niet toegestaan. Het is wel mogelijk om samen in één ruimte twee raadsvergaderingen tegelijkertijd te houden. De raadsleden van twee raden zitten in één zaal bij elkaar, er zijn twee burgemeesters en twee griffiers, elke burgemeester opent en sluit zijn eigen vergadering en de raden stemmen na elkaar. Er moeten afspraken worden gemaakt over de vergaderorde en overige praktische zaken. “Op deze manier is het mogelijk om in elkaars gezelschap met elkaar te debatteren over eventuele moties, amendementen en het voorstel zelf, maar toch zelfstandig als raad besluiten te nemen”, zegt Marjolein Teunissen.
Vijftien woordvoerders
De vergaderzaal zat echt heel vol en de vergadering duurde drie uur, wat met 15 woordvoerders (negen van Gorinchem en zes van Molenlanden) heel efficiënt is. De raad van Gorinchem ging akkoord met het oorspronkelijk voorstel over de shortlist met de intentie om later in 2024 een definitief besluit te nemen. De raad van Molenlanden besloot het concept-besluit aan te passen. Ze gingen akkoord met de totstandkoming van de longlist, met de afwegingen om van longlist naar shortlist te komen en ook met de opzet van de bewonersparticipatie. Maar besloten om eerst de reactie van de provincie af te wachten over de locaties op de shortlist. De provincie heeft ondertussen gereageerd en daarop heeft de raad van Molenlanden ingestemd met de shortlist.
Hoe nu verder?
Waren deze ervaringen positief genoeg om ook de vervolgbesluitvorming samen te doen? “Ja”, zegt Hans, “beide presidiums hebben de gezamenlijke vergaderingen geëvalueerd. Organisatorisch zijn ze goed verlopen en het blijkt meerwaarde te hebben elkaars standpunten te horen en erop te kunnen reageren. Ook al zijn er in eerste instantie twee verschillende besluiten genomen, er was meer onderling begrip voor die besluiten omdat er samen over was gesproken”. De griffiers werken op dit moment, samen met de RES-coördinator, een voorstel uit waarin de beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming over de definitieve locaties voor windenergie in gezamenlijkheid gaat plaatsvinden. De definitieve besluitvorming over de windlocaties is voor beide raden gepland op 9 juli 2024.