In het najaar van 2020 is de Initiatiefgroep RES Twente opgericht: een werkgroep van volksvertegenwoordigers als ‘linking pin’ naar hun gemeenten, de provincie en het waterschap. De bedoeling was om in een vroegtijdig stadium informatie uit te wisselen en over het RES-proces na te denken. Intussen zijn er na verkiezingen allemaal nieuwe gezichten en bevindt de RES zich in een volgende fase. Reden om opnieuw kennis te maken met de initiatiefgroep.

RES 2.0 is ongrijpbaar, verzuchten de raadsleden. Anja ter Harmsel uit Hellendoorn (samen met Bert Hümmels uit Almelo voorzitter van de initiatiefgroep) vindt dat er in de eerste RES-fase sprake was van samenwerking. “We trokken samen op, waren betrokken en voelden ons medeverantwoordelijk. Het was weliswaar complex, maar er werd iets gedaan met onze inbreng. Nu is het proces onduidelijk, wie doet wat en welke ruimte is er? We hebben geen idee. Wij voelen geen ruimte”. Dat heeft te maken met veranderende omstandigheden, beamen de leden van de initiatiefgroep. De provincie Overijssel heeft de regie naar zich toegetrokken en de spelregels opnieuw bepaald, vertellen zij. Dat is niet geheel onbegrijpelijk, maar wel jammer. Naast nieuwe politieke accenten, lijkt het draagvlak van onderop bij gemeenten helemaal weg, en met de druk van netcongestie erbij lijkt het realiseren van de RES-doelen nog moeilijker geworden.

Informatie ophalen

De initiatiefgroep laat zich regelmatig informeren over relevante ontwikkelingen. Sommige raadsleden koppelen de informatie terug naar een speciale energietransitie-werkgroep in hun eigen gemeente. “Daar praten we er verder over en kijken wat we er concreet mee kunnen. Denk dan bijvoorbeeld aan raadsvragen of een motie”, zegt Anja. Raadsleden van andere gemeenten zorgen dat de informatie op de lijst van ingekomen stukken voor de raad komt. Anderen agenderen het onderwerp voor hun commissie of beeldvormende raad. Dat is afhankelijk van de gemaakte afspraken intern en wat lokaal gebruikelijk is.   

In de vergadering in januari is er een ontmoeting van de initiatiefgroep met LEI Twente (Lokale Energie Initiatieven Twente).  De volksvertegenwoordigers worden geïnformeerd over het werk van de LEI-Twente, over lokaal eigendom in beleid en praktijk, over gemeentegrensoverschrijdende samenwerking in projecten en over de rol van lokale energiecoöperaties. De boodschap is duidelijk: er kan meer dan er nu gebeurt, er zijn beren op de weg maar dat betekent niet dat we niet op pad gaan. Het advies aan volksvertegenwoordigers is om er in elk geval voor te zorgen dat er een gelijk speelveld is, dat wil zeggen dat lokale energie-initiatieven dezelfde kansen krijgen als marktpartijen. Geef initiatieven een kans, denk niet te snel dat het amateurs zijn die het bij de eerste tegenslag opgeven of die de inhoudelijke kennis missen. Veel lokale initiatieven zijn de fase van pionieren ontgroeid en hebben zich al bewezen. En, trouwens, wat heb je als gemeente te verliezen?  Veranker, roep LEI Twente op, het streven naar lokaal eigendom in beleid. Leg het streven naar 50% lokaal eigendom vast en werk uit wat dat dan concreet betekent. En denk goed na hoe je als gemeente lokale energie-initiatieven kunt ondersteunen (commitment en geld) en “uit de wind” kan houden als er maatschappelijke reuring is. Het is een mooi gesprek, er wordt driftig meegeschreven en geknikt. “Het zal niet morgen leiden tot beleid in alle aangesloten gemeenten, maar de ideeën worden meegenomen”, zegt Bert. Opvallend is de energie en het enthousiasme die ook voor raadsleden aanstekelijk werken. “Windturbines komen er toch, daar hebben we geen invloed meer op, maar wat we wel kunnen, is nadenken over de randvoorwaarden. Er zijn mogelijkheden om in goede samenwerking 100% lokaal eigendom te realiseren. Dat moet ook het streven zijn bij lokale energie-initiateven, blijkt uit signalen uit de samenleving. Dus de lasten én de lusten voor de inwoners, laat de inkomsten terugvloeien naar de gemeenschap”, concludeert Bert.

Planning ontbreekt

Na het informatieve deel komen andere onderwerpen aan de orde. Over de voorbereidingen van een inwonersforum bijvoorbeeld, over lokale initiatieven en activiteiten, over het organiseren van kennissessies. “We doen niet aan politiek”, zegt Anja. “De verleiding is groot om je inhoudelijk te willen verdiepen en met elkaar te gaan debatteren. Dat vinden we allemaal belangrijk, want we hebben allemaal een mening. Maar de Initiatiefgroep RES Twente is daar niet de plek voor. Het gaat hier om het proces. Hoe kunnen we raden, staten en waterschapbestuurders in positie brengen in het RES-proces. Daar denken we over mee”. Dat dit niet meevalt blijkt uit het ontbreken van een planning. Wanneer zijn volksvertegenwoordigers aan zet in de RES 2.0? Waar kunnen ze over meepraten of beslissen? “We hebben om de planning gevraagd, we wachten daar nog op”, volgens Bert. “Er komt een moment dat we als volksvertegenwoordigers weer iets van de RES mogen vinden. Omdat de ruimte steeds kleiner wordt moeten we slim bedenken wat wél kan. We moeten de krenten uit de pap kunnen halen. Daar hebben we elkaar bij nodig”.

Voor raadsleden, statenleden en AB-leden van waterschappen

Ontdek een pagina vol informatie over hoe je je rol als volksvertegenwoordiger kunt vervullen als het gaat om de RES, met verwijzing naar achtergronddocumentatie en handige links.