Binnen de RES werken provincies, gemeenten en waterschappen vanuit eigen rol en verantwoordelijkheid gelijkwaardig samen. Naast samenwerking tussen overheden, is de samenwerking met netbeheerders, energiecoöperaties, maatschappelijke organisaties, ondernemers en inwoners net zo belangrijk. De energietransitie raakt tenslotte iedereen. In de regio’s heeft dat geleid tot een versnelling in het toepassen van nieuwe vormen van participatie, zoals bijvoorbeeld burgerberaden, burgerfora en nieuwe vormen van enquêtes.

In de eerdere fase lag de focus in de RES’en op grootschalige duurzame opwek op land en het inventariseren – op regionale schaal - van duurzame warmtebronnen. Tegelijk betrokken sommige regio’s van meet af aan meer onderwerpen in de RES zoals mobiliteit, landbouw, de gebouwde omgeving, klimaatadaptatie en besparing.

Inmiddels is opwek - het aanbod van duurzame elektriciteit - echt niet meer los te zien van de vraag. Denk aan woningbouw, bedrijventerreinen of mobiliteit. Maar ook is er een relatie met opslag, uitbreiding van infrastructuur, besparing, warmtetransitie, etc. Eigenlijk zijn alle domeinen binnen de overheden voortaan betrokken. Verbreding van de regionale RES-tafel met deze onderwerpen vindt dan ook veel plaats. De integrale blik op de leefomgeving met energie als verbinder tussen opgaven en als versneller ervan is biedt veel kansen.

Ook na de vaststelling van de RES 1.0 door hun volksvertegenwoordigers hebben provincies, gemeenten en waterschappen – en ook het Rijk - hun eigen rol, verantwoordelijkheid en instrumenten. Elke overheidslaag heeft en behoudt de eigen bevoegdheden. In het uitvoeren en waar nodig bijsturen van plannen hebben overheden elkaar nodig en is er wederzijdse afhankelijkheid. Of het nu gaat om bijvoorbeeld gezamenlijke warmtebronnen, grootschalige opwek die zichtbaar is voor buurgemeenten of kennis en informatie met elkaar delen.

Op weg naar uitvoering is de samenwerking met netbeheerders, energiecoöperaties, maatschappelijke organisaties, ondernemers en inwoners net zo relevant. Hoe kan bijvoorbeeld lokaal eigendom vorm krijgen, is een locatie acceptabel, kan netcongestie worden vermeden etc.

Ondertussen zijn er in de uitvoering veel hobbels te nemen: de toenemende ruimtelijke concurrentie en schaarste, netcongestie, het vastlopen van initiatieven door regelgeving en/of onduidelijkheid. Er kan spanning ontstaan op het moment dat de doelen of het tempo om deze te behalen uit het zicht dreigen te raken. Het uitgangspunt in de RES, ook als het moeilijk wordt, is wederzijds vertrouwen. Het werken aan een gezamenlijke opgave in het besef dat het samenspel tussen overheden en met de vele andere betrokken partijen nooit statisch is.